Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 38/ मन्त्र 16
    ऋषिः - दीर्घतमा ऋषिः देवता - रुद्रादयो देवताः छन्दः - भुरिगतिधृतिः स्वरः - षड्जः
    0

    स्वाहा॑ रु॒द्राय॑ रु॒द्रहू॑तये॒ स्वाहा॒ सं ज्योति॑षा॒ ज्योतिः॑।अहः॑ के॒तुना॑ जुषता सु॒ज्योति॒र्ज्योति॑षा॒ स्वाहा॑।रात्रिः॑ के॒तुना जुषता सु॒ज्योति॒र्ज्योति॑षा॒ स्वाहा॑।मधु॑ हु॒तमिन्द्र॑तमेऽअ॒ग्नाव॒श्याम॑ ते देव घर्म॒ नम॑स्तेऽअस्तु॒ मा मा॑ हिꣳसीः॥१६॥

    स्वर सहित पद पाठ

    स्वाहा॑। रु॒द्राय॑। रु॒दाय॑। रु॒द्रहू॑तये॒ इति॑ रुद्र॒ऽहू॑तये। स्वाहा॑। सम्। ज्योति॑षा। ज्योतिः॑। अह॒रित्यहः॑। के॒तुना॑। जु॒ष॒ता॒म्। सु॒ज्योति॒रिति॑ सु॒ऽज्योतिः॑। ज्योति॑षा। स्वाहा॑। रात्रिः॑। के॒तुना॑। जु॒ष॒ता॒म्। सु॒ज्योति॒रिति॑ सु॒ऽज्योतिः॑। ज्योति॑षा। स्वाहा॑। रात्रिः॑। के॒तुना॑। जु॒ष॒ता॒म्। सु॒ज्योति॒रिति॑। सु॒ऽज्योतिः॑। ज्योति॑षा। स्वाहा॑ ॥ मधु॑। हु॒तम्। इन्द्र॑तम॒ इतीन्द्र॑ऽतमे। अ॒ग्नौ। अ॒श्याम॑। ते॒। दे॒व॒। घ॒र्म॒। नमः॑। ते॒। अ॒स्तु॒। मा। मा॒। हि॒ꣳसीः॒ ॥१६ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    स्वाहा रुद्राय रुद्रहूतये । स्वाहा सञ्ज्योतिषा ज्योतिः अहः केतुना जुषताँ सुज्योतिर्ज्यातिषा स्वाहा । रात्रिः केतुना जुषताँ सुज्योतिर्ज्यातिषा स्वाहा । मधु हुतमिन्द्रतमेऽअग्नावश्याम ते देव घर्म नमस्तेऽअस्तु मा मा हिँसीः॥


    स्वर रहित पद पाठ

    स्वाहा। रुद्राय। रुदाय। रुद्रहूतये इति रुद्रऽहूतये। स्वाहा। सम्। ज्योतिषा। ज्योतिः। अहरित्यहः। केतुना। जुषताम्। सुज्योतिरिति सुऽज्योतिः। ज्योतिषा। स्वाहा। रात्रिः। केतुना। जुषताम्। सुज्योतिरिति सुऽज्योतिः। ज्योतिषा। स्वाहा। रात्रिः। केतुना। जुषताम्। सुज्योतिरिति। सुऽज्योतिः। ज्योतिषा। स्वाहा॥ मधु। हुतम्। इन्द्रतम इतीन्द्रऽतमे। अग्नौ। अश्याम। ते। देव। घर्म। नमः। ते। अस्तु। मा। मा। हिꣳसीः॥१६॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 38; मन्त्र » 16
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे स्त्रियांनो आणि हे पुरुषांनो, तुम्ही (केतुना) बुद्धीद्वारे (रुद्रहूतये) प्राणांची वा जीवांची स्तुती करणार्‍या (रुद्राय) जीवासाठी (जीवात्म्यासाठी (स्वाहा) सत्य वारीचा उपयोग करा. तुम्ही (ज्योतिषा) प्रकाशाने (ज्योतिः) प्रकाशाला (स्वाहा) अधिक तेजस्वी करा. (ज्योतिषा) सत्यविद्या आणि उपदेशरूप प्रकाशाने (सुज्योतिः) शुभ विद्या आदीचा प्रकाश वाढवा. (अहः) दिवसा (स्वाहा) सत्यकर्म करा (सम्, जुषताम्) असे करून सर्व सुखाचे सेवन करा. (केतुना) प्रज्ञा आणि (ज्योतिषा) मनन रूप प्रकाशासह) (सुज्योतिः) सद्गुणरूप धर्माचा प्रकाश करा (रात्रिः) रात्रीला (स्वाहा) सत्य क्रियेद्वारे (जुषताम्) सेवन करा. हे (घर्म) प्रकाशमान (कीर्तीवंत) (देव) विद्वान महोदय, (ते) आपणासाठी (इन्द्रतमे) अतिशय ऐश्‍वर्यप्राप्तीची हेतु विद्युत तसेच (अग्नौ) अग्नीत (हुतम्) होम केलेले मधुर (स्वास्थ्यकर, वनस्पती आदी) पदार्थ घ्राणशक्तीच्या माध्यमातून तुमच्यापर्यंत (अश्याम) पोहचाववेत. (यज्ञाचा सुवास आपल्या घर परिसरापर्यंत येऊ दे) (ते) आणण्याकरिता (नमः) माझे नमस्कार (अस्तु) असोत आपण (मा) मला (मा) (हिंसी) मारू नका (म्हणजे आपल्या आश्रयात आल्यानंतर मला भय, विघ्न वा मृत्यू येऊ नये. आपण त्या दुःखांना माझ्यापासून दूर ठेऊन मला निर्भय करा) ॥16॥

    भावार्थ - भावार्थ – मनुष्यांसाठी हे हितकर आहे की त्यानी प्राण, जीवन आणि समाजाच्या रक्षणासाठी विज्ञानासह कर्म, पुरूषार्थ करावा. रात्र आणि दिवस यांचा युक्तिपूर्वक उपयोग घ्यावा तसेच प्रतिदिनी सकाळी-संध्याकाळी कस्तूरी व इतर सुवासिक द्रव्य आणि घृत यांद्वारे अग्नीत होम करावा. अशा प्रकारे वायू आदीची शुद्धी करून नित्य आनंदित असवो. ॥16॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top