यजुर्वेद - अध्याय 39/ मन्त्र 10
ऋषिः - दीर्घतमा ऋषिः
देवता - प्राणादयो लिङ्गोक्ता देवताः
छन्दः - आकृतिः
स्वरः - पञ्चमः
0
लोम॑भ्यः॒ स्वाहा॒ लोम॑भ्यः॒ स्वाहा॑ त्व॒चे स्वाहा॑ त्व॒चे स्वाहा॒ लोहि॑ताय॒ स्वाहा॒ लोहि॑ताय॒ स्वाहा॒ मेदो॑भ्यः॒ स्वाहा॒ मेदो॑भ्यः॒ स्वाहा॑। मा॒सेभ्यः॒ स्वाहा॑ मा॒सेभ्यः॒ स्वाहा॒ स्नाव॑भ्यः॒ स्वाहा॒ स्नाव॑भ्यः॒ स्वाहा॒ऽस्थभ्यः॒ स्वाहाऽ॒स्थभ्यः॒ स्वाहा॑ म॒ज्जभ्यः॒ स्वाहा॑ म॒ज्जभ्यः॒ स्वाहा॑। रेत॑से॒ स्वाहा॑ पा॒यवे॒ स्वाहा॑॥१०॥
स्वर सहित पद पाठलोम॑भ्य॒ इति॒ लोम॑ऽभ्यः। स्वाहा॑। लोम॑भ्य॒ इति॒ लोम॑ऽभ्यः। स्वाहा॑। त्व॒चे। स्वाहा॑। त्व॒चे। स्वाहा॑। लोहि॑ताय। स्वाहा॑। लोहि॑ताय। स्वाहा॑। मेदो॑भ्य॒ इति॒ मेदः॑ऽभ्यः। स्वाहा॑। मेदो॑भ्य॒ इति॒ मेदः॑ऽभ्यः। स्वाहा॑। मा॒सेभ्यः॑। स्वाहा॑। मा॒सेभ्यः॑। स्वाहा॑। स्नाव॑भ्य॒ इति॒ स्नाव॑ऽभ्यः। स्वाहा॑। स्नाव॑भ्य॒ इति॒ स्नाव॑ऽभ्यः। स्वाहा॑। अ॒स्थभ्य॒ इत्य॒स्थऽभ्यः॑। स्वाहा॑। अ॒स्थभ्य॒ इत्य॒स्थऽभ्यः॑। स्वाहा॑। म॒ज्जभ्य॒ इति॑ म॒ज्जऽभ्यः॑। स्वाहा॑। म॒ज्जभ्य॒ इति॑ म॒ज्जऽभ्यः॑। स्वाहा॑। रेत॑से॑। स्वाहा॑। पा॒यवे॑। स्वाहा॑ ॥१० ॥
स्वर रहित मन्त्र
लोमभ्यः स्वाहा लोमभ्यः स्वाहा त्वचे स्वाहा त्वचे स्वाहा लोहिताय स्वाहा लोहिताय स्वाहा मेदोभ्यः स्वाहा मेदोभ्यः स्वाहा । माँसेभ्यः स्वाहा माँसेभ्यः स्वाहा स्नावभ्यः स्वाहा स्नावभ्यः स्वाहास्थभ्यः स्वाहास्थभ्यः स्वाहा मज्जभ्यः स्वाहा मज्जभ्यः स्वाहा । रेतसे स्वाहा पायवे स्वाहा ॥
स्वर रहित पद पाठ
लोमभ्य इति लोमऽभ्यः। स्वाहा। लोमभ्य इति लोमऽभ्यः। स्वाहा। त्वचे। स्वाहा। त्वचे। स्वाहा। लोहिताय। स्वाहा। लोहिताय। स्वाहा। मेदोभ्य इति मेदःऽभ्यः। स्वाहा। मेदोभ्य इति मेदःऽभ्यः। स्वाहा। मासेभ्यः। स्वाहा। मासेभ्यः। स्वाहा। स्नावभ्य इति स्नावऽभ्यः। स्वाहा। स्नावभ्य इति स्नावऽभ्यः। स्वाहा। अस्थभ्य इत्यस्थऽभ्यः। स्वाहा। अस्थभ्य इत्यस्थऽभ्यः। स्वाहा। मज्जभ्य इति मज्जऽभ्यः। स्वाहा। मज्जभ्य इति मज्जऽभ्यः। स्वाहा। रेतसे। स्वाहा। पायवे। स्वाहा॥१०॥
विषय - मृतदेह अग्नीत भस्म होईपर्यंत या (व पुढील 3 मंत्राद्वारे) दाहकर्म केले पाहिजे, याविषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - (अंत्येष्टि कर्म प्रसंगी उपस्थित मनुष्यांनी वा पुरोहिताने या मंत्राद्वारे तुपाची आहुती देत विधी करावा) (लोमभ्यः) त्वचेवरील रोम (केश) साठी (स्वाहा) या शब्दाचे उच्चारण करावे (लोमभ्यः) नख आदी भागासाठी (स्वाहा) (त्वचे) शरीराची त्वचा जाळण्यासाठी (स्वाहा) हा शब्द म्हणावा. (त्वचे) त्वचेच्या आतील भागासाठी (स्वाहा) (लोहिताय) रूधिर जाळण्यासाठी (स्वाहा) (लोहिताय) हृदयातील रक्त दहनासाठी (स्वाहा) (मेदोभ्यः) शरीरातील मेद वा स्निग्ध धातू जाळण्यासाठी (स्वाहा) (मेदोभ्यः) शरीरातील सर्व अवयवांना आर्द्र करणारे भागांचे दहन करणासाठी (स्वाहा) (हा शब्द म्हणावा व योग्य विधी करावा) (मांसेभ्यः) बाहेरील मांस दहन करण्यासाठी (स्वाहा) आणि (मांसेभ्यः) आतील मांस दहन करण्यासाठी (स्वाहा) (स्नावभ्यः) स्थूळ नाडीसाठी (स्वाहा) (स्नावभ्यः) सूक्ष्म शिरा व नाड्यांचे हदन होण्यासाठी (स्वाहा) (अस्थभ्यः) सूक्ष्म अस्थिरूप अवयव दहन होण्यासाठी (स्वाहा) आणि (अस्थभ्यः) कठोर वा मोठ्या हाडांचे दहन होण्यासाठी (स्वाहा) (मज्जभ्यः) अस्थींच्या मधील धातूंसाठी (स्वाहा) आणि (मज्जभ्यः) त्यांच्या आतील भाग दहन हाण्यासाठी (स्वाहा) (रेतसे) वीर्याचे दहन होण्यासाठी (स्वाहा) आणि (पायवे) गुदानाम अवयव दहन होण्याासठी (स्वाहा) या शब्दाचा प्रत्येकवेळी उच्चारण करावे ॥10॥
भावार्थ - भावार्थ - हे मनुष्यानो, जोपर्यंत रोमापासून वीर्यापर्यंत असे सर्व अवयव वा भागांचे पूर्ण दहन होऊन त्याचे भस्म होत नाही तोपर्यंत उपस्थित लोकांनी घृत व इंधन घालत रहावे. ॥10॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal