English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 143/ मन्त्र 3
सूक्त - पुरमीढाजमीढौ
देवता - अश्विनौ
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - सूक्त १४३
को वा॑म॒द्या क॑रते रा॒तह॑व्य ऊ॒तये॑ वा सुत॒पेया॑य वा॒र्कैः। ऋ॒तस्य॑ वा व॒नुषे॑ पू॒र्व्याय॒ नमो॑ येमा॒नो अ॑श्वि॒ना व॑वर्तत् ॥
स्वर सहित पद पाठक: । वा॒म् । अ॒द्य । क॒र॒ते॒ । रा॒तऽह॑व्य: । ऊ॒तये॑ । वा॒ । सु॒त॒ऽपेया॑य । वा॒ । अ॒र्कै: ॥ ऋ॒तस्य॑ । वा॒ । व॒नुषे॑ । पू॒र्व्याय॑ । नम॑: । ये॒मा॒न: । अ॒श्वि॒ना॒ । आ । व॒व॒र्त॒त् ॥१४३.३॥
स्वर रहित मन्त्र
को वामद्या करते रातहव्य ऊतये वा सुतपेयाय वार्कैः। ऋतस्य वा वनुषे पूर्व्याय नमो येमानो अश्विना ववर्तत् ॥
स्वर रहित पद पाठक: । वाम् । अद्य । करते । रातऽहव्य: । ऊतये । वा । सुतऽपेयाय । वा । अर्कै: ॥ ऋतस्य । वा । वनुषे । पूर्व्याय । नम: । येमान: । अश्विना । आ । ववर्तत् ॥१४३.३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 143; मन्त्र » 3
भाषार्थ -
(অশ্বিনা) হে অশ্বিগণ (কঃ) কে এমন ব্যক্তি যে (ঊতয়ে) রাষ্ট্ররক্ষার জন্য (অদ্য) সদা (রাতহব্যঃ) স্বয়মেব নিজ সম্পত্তি রাষ্ট্র-যজ্ঞে আহুতিরূপে প্রদান করে? (বা) তথা (কঃ) কেও এই ব্যক্তি, যে (সুতপেয়ায়) আপনাকে অন্ন রস পান করানোর জন্য (অর্কৈঃ) অন্ন দ্বারা (বাম্) আপনাদের (আ করতে) সৎকার করে? (বা পূর্ব্যায়) তথা অন্নাদি পরম্পরা দ্বারা প্রাপ্ত (ঋতস্য) সত্যের, (বনুষে) প্রাপ্তির অভিলাষার নিমিত্ত, কে সদা (আ করতে) যত্ন/প্রচেষ্টা করে?। তথা কে (অশ্বিনা) হে অশ্বিগণ! (নমঃ) অন্ন (যেমানঃ) দান করে (ববর্তৎ) ধর্মের নিয়মে বর্তমান থাকে?
- [রাতঃ (রা দানে)+হব্যঃ। অর্কৈঃ=অন্নঃ, “অর্কমন্নং ভবত্যর্চতি ভূতানি” (নিরু০ ৫.১.৪)। বনুষং=বনু যাচনে+উ (তনাদি)+সে (তুমুন্নর্থে)। যেমানঃ=যম্= To give (আপ্টে)+শানচ্। নমঃ=অন্নম্ (নিঘং০ ২.৭)।
इस भाष्य को एडिट करें