Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 25
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 25/ मन्त्र 8
    ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः देवता - इन्द्रादयो देवताः छन्दः - निचृदभिकृतिः स्वरः - ऋषभः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    0

    इन्द्र॑स्य क्रो॒डोऽदि॑त्यै पाज॒स्यं दि॒शां ज॒त्रवोऽदि॑त्यै भ॒सज्जी॒मूता॑न् हृदयौप॒शेना॒न्तरि॑क्षं पुरी॒तता॒ नभ॑ऽउद॒र्येण चक्रवा॒कौ मत॑स्नाभ्यां॒ दिवं॑ वृ॒क्काभ्यां॑ गि॒रीन् प्ला॒शिभि॒रुप॑लान् प्ली॒ह्ना व॒ल्मीका॑न् क्लो॒मभि॑र्ग्लौ॒भिर्गुल्मा॑न् हि॒राभिः॒ स्रव॑न्तीर्ह्र॒दान् कु॒क्षिभ्या॑ समु॒द्रमु॒दरे॑ण वैश्वान॒रं भस्म॑ना॥८॥

    स्वर सहित पद पाठ

    इन्द्र॑स्य। क्रो॒डः। अदि॑त्यै। पा॒ज॒स्य᳖म्। दि॒शाम्। ज॒त्रवः॑। अदि॑त्यै। भ॒सत्। जी॒मूता॑न्। हृ॒द॒यौ॒प॒शेन॑। अ॒न्तरि॑क्षम्। पु॒री॒तता॑। पु॒रि॒ततेति॑ पुरि॒ऽतता॑। नभः॑। उ॒द॒र्ये᳖ण। च॒क्र॒वा॒काविति॑ चक्रऽवा॒कौ। मत॑स्नाभ्याम्। दिव॑म्। वृ॒क्काभ्या॑म्। गि॒रीन्। प्ला॒शिभि॒रिति॑ प्ला॒शिऽभिः॑। उप॑लान्। प्ली॒ह्ना। व॒ल्मीका॑न्। क्लो॒मभि॒रिति॑ क्लो॒मऽभिः॑। ग्लौ॒भिः। गुल्मा॑न्। हि॒राभिः॑। स्रव॑न्तीः। ह्न॒दान्। कु॒क्षिभ्या॒मिति॑ कु॒क्षिऽभ्या॑म्। स॒मु॒द्रम्। उ॒दरे॑ण। वै॒श्वा॒न॒रम्। भस्म॑ना ॥८ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    इन्द्रस्य क्रीडोदित्यै पाजस्यन्दिशाञ्जत्रवोदित्यै भसज्जीमूतान्हृदयौपशेनान्तरिक्षम्पुरीतता नभऽउदर्येण चक्रवाकौ मतस्नाभ्यान्दिवँवृक्काभ्याङ्गिरीन्प्लाशिभिरुपलान्प्लीह्ना वल्मीकान्क्लोमभिर्ग्लाभिर्गुल्मान्हिराभिः स्रवन्तीह््र्रदान्कुक्षिभ्याँ समुद्रमुदरेण वैश्वानरम्भस्मना ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    इन्द्रस्य। क्रोडः। अदित्यै। पाजस्यम्। दिशाम्। जत्रवः। अदित्यै। भसत्। जीमूतान्। हृदयौपशेन। अन्तरिक्षम्। पुरीतता। पुरिततेति पुरिऽतता। नभः। उदर्येण। चक्रवाकाविति चक्रऽवाकौ। मतस्नाभ्याम्। दिवम्। वृक्काभ्याम्। गिरीन्। प्लाशिभिरिति प्लाशिऽभिः। उपलान्। प्लीह्ना। वल्मीकान्। क्लोमभिरिति क्लोमऽभिः। ग्लौभिः। गुल्मान्। हिराभिः। स्रवन्तीः। ह्नदान्। कुक्षिभ्यामिति कुक्षिऽभ्याम्। समुद्रम्। उदरेण। वैश्वानरम्। भस्मना॥८॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 25; मन्त्र » 8
    Acknowledgment

    पदार्थ -
    পদার্থঃ–হে মনুষ্যগণ! তোমাকে উত্তম যত্ন সহ (ইন্দ্রস্য) বিদ্যুতের (ক্রোডঃ) নিমজ্জন (অদিত্যৈ) পৃথিবীর জন্য (পাজস্যম্) অন্নদের মধ্যে যাহা উত্তম সেই (দিশাম্) দিশাগুলিকে (জত্রবঃ) সন্ধি অর্থাৎ তাহাদের একে অপরের সহিত মিলন (অদিত্যৈ) অখণ্ডিত প্রকাশ হেতু (ভসৎ) শিখা এই সব পদার্থ জানা উচিত তথা (জীমূতান্) মেঘগুলিকে (হৃদয়োপশেন) যাহা হৃদয়ে শয়ন করে সেই জীব দ্বারা (পুরীততা) হৃদয়স্থ নাড়ী দ্বারা (অন্তরিক্ষম্) হৃদয়ের অবকাশকে (উদর্য়েণ) উদরে হওয়া ব্যবহার দ্বারা (নভঃ) জল ও (চক্রবাকৌ) চক্রবাক্ পক্ষীদের সমান যে পদার্থ তাহাদেরকে (মতস্নাভ্যাম্) গলার উভয় দিকের ভাগ দ্বারা (দিবম) প্রকাশকে (বৃক্কাভ্যাম্) যে ক্রিয়াগুলির দ্বারা অবগুণের ত্যাগ হয় তদ্দ্বারা (গিরীন্) পর্বতগুলিকে (প্লাশিভিঃ) উত্তম ভোজনাদি ক্রিয়াগুলির দ্বারা (উপলান্) অন্য প্রকার মেঘসমূহকে (প্লীহ্না) হৃদয়স্থ প্লীহা অঙ্গ দ্বারা (বল্মীকান্) মার্গসকলকে (ক্লোমভিঃ) আর্দ্রতা এবং (গ্লোভিঃ) হর্ষ তথা গ্লানির দ্বারা (গুল্মান্) দক্ষিণ দিকে উদরে স্থিত যে পদার্থ উহাকে (হিরাভিঃ) বৃদ্ধি দ্বারা (স্রবন্তীঃ) নদী সকলকে (হ্রদান্) ক্ষুদ্র বৃহৎ জলাশয়কে (কুক্ষিভ্যাম্) কুক্ষি দ্বারা (সমুদ্রম্) উত্তম প্রকারে যেখানে জল গমন করে সেই সমুদ্রকে (উদরেণ) পেট এবং (ভস্মনা) দগ্ধ হওয়া পদার্থের যে শেষভাগ সেই ভস্ম হইতে (বৈশ্বানরম্) সকলের প্রকাশক অগ্নিকে তোমরা জানো ॥ ৮ ॥

    भावार्थ - ভাবার্থঃ–যে সব মনুষ্য বহু বিদ্যাবোধ প্রাপ্ত হইয়া সঠিক যথোচিত আহার ও বিহার দ্বারা সকল অঙ্গকে উত্তম প্রকার পুষ্ট করিয়া রোগের নিবৃত্তি করিবে তাহা হইলে তাহারা ধর্ম, অর্থ, কাম ও মোক্ষকে উত্তম প্রকার প্রাপ্ত হইবে ॥ ৮ ॥

    मन्त्र (बांग्ला) - ইন্দ্র॑স্য ক্রো॒ডোऽদি॑ত্যৈ পাজ॒স্যং᳖ দি॒শাং জ॒ত্রবোऽদি॑ত্যৈ ভ॒সজ্জী॒মূতা॑ন্ হৃদয়ৌপ॒শেনা॒ন্তরি॑ক্ষং পুরী॒ততা॒ নভ॑ऽউদ॒র্য়ে᳖ণ চক্রবা॒কৌ মত॑স্নাভ্যাং॒ দিবং॑ বৃ॒ক্কাভ্যাং॑ গি॒রীন্ প্লা॒শিভি॒রুপ॑লান্ প্লী॒হ্না ব॒ল্মীকা॑ন্ ক্লো॒মভি॑র্গ্লৌ॒ভির্গুল্মা॑ন্ হি॒রাভিঃ॒ স্রব॑ন্তীর্হ্র॒দান্ কু॒ক্ষিভ্যা॑ᳬं সমু॒দ্রমু॒দরে॑ণ বৈশ্বান॒রং ভস্ম॑না ॥ ৮ ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ইন্দ্রস্যেত্যস্য প্রজাপতির্ঋষিঃ । ইন্দ্রাদয়ো দেবতাঃ । নিচৃদভিকৃতিশ্ছন্দঃ ।
    ঋষভঃ স্বরঃ ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top