Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 70
ऋषिः - वसिष्ठो मैत्रावरुणिः
देवता - अग्निः
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
काण्ड नाम - आग्नेयं काण्डम्
4
इ꣣न्धे꣢꣫ राजा꣣ स꣢म꣣र्यो꣡ नमो꣢꣯भि꣣र्य꣢स्य꣣ प्र꣡ती꣢क꣣मा꣡हु꣢तं घृ꣣ते꣡न꣢ । न꣡रो꣢ ह꣣व्ये꣡भि꣢रीडते स꣣बा꣢ध꣡ आ꣡ग्निरग्र꣢꣯मु꣣ष꣡सा꣢मशोचि ॥७०॥
स्वर सहित पद पाठइ꣣न्धे꣢ । रा꣡जा꣢꣯ । सम् । अ꣣र्यः꣢ । न꣡मो꣢꣯भिः । य꣡स्य꣢꣯ । प्र꣡ती꣢꣯कम् । आ꣡हु꣢꣯तम् । आ । हु꣣तम् । घृते꣡न꣢ । न꣡रः꣢꣯ । ह꣣व्ये꣡भिः꣢ । ई꣣डते । स꣣बा꣡धः꣢ । स꣣ । बा꣡धः꣢꣯ । आ । अ꣣ग्निः꣢ । अ꣡ग्र꣢꣯म् । उ꣣ष꣡सा꣢म् । अ꣣शोचि ॥७०॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्धे राजा समर्यो नमोभिर्यस्य प्रतीकमाहुतं घृतेन । नरो हव्येभिरीडते सबाध आग्निरग्रमुषसामशोचि ॥७०॥
स्वर रहित पद पाठ
इन्धे । राजा । सम् । अर्यः । नमोभिः । यस्य । प्रतीकम् । आहुतम् । आ । हुतम् । घृतेन । नरः । हव्येभिः । ईडते । सबाधः । स । बाधः । आ । अग्निः । अग्रम् । उषसाम् । अशोचि ॥७०॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 70
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 2; मन्त्र » 8
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 7;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 1; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 2; मन्त्र » 8
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 1; खण्ड » 7;
Acknowledgment
पदार्थ -
પદાર્થ : (राजा अर्यः) વિશ્વમાં રાજમાન સ્વામી પરમાત્મા (नमोनि) નમ્ર સ્તુતિ વચનોથી (समिन्धे) આત્મામાં પ્રકાશિત થાય છે (यस्य प्रतीकम्) જેનું પ્રત્યક્ત - પ્રતિદર્શન - સાક્ષાત્સ્વરૂપ (घृतेनआहुतम्) સ્વતેજ પ્રકાશથી પ્રાપ્ત છે યુક્ત છે ; તેથી જ્યારે (नरः सबाधः हव्येभिः ईडते) દેવજન મુમુક્ષુજનો અધ્યાત્મયજ્ઞના ઋત્વિજ બનીને પોતાના હ્રદયના ભાવથી સ્નિગ્ધ સ્થવનોથી તેની સ્તુતિ કરે છે , ત્યારે (उषसाम् अग्रम्) ઉષાકાળમાં - જીવન પ્રભાતોમાં પ્રથમ (अग्निः आशोचिः) પરમાત્મા પ્રકાશિત થાય છે. (૮)
भावार्थ -
ભાવાર્થ : વિશ્વમાં વ્યાપક વિશ્વનો રાજા પોતાના તેજ સ્વરૂપથી સ્વયં પ્રકાશમાન છે , જ્યારે મુમુક્ષુજન અધ્યાત્મયજ્ઞના યાજક = યજ્ઞકર્તા બનીને તેને માટે પોતાની હૃદયની ભાવપૂર્ણ સ્નિગ્ધ સ્તુતિઓ અર્પણ કરે છે , ત્યારે તે જીવનની પ્રભાતવેળામાં પોતાનો પ્રકાશ પ્રદાન કરે છે , તેઓ જીવનભર અજ્ઞાન અંધકારથી દૂર રહીને પોતાની જીવન સિદ્ધિ ને પ્રાપ્ત કરે છે. (૮)
इस भाष्य को एडिट करें