अथर्ववेद - काण्ड 5/ सूक्त 11/ मन्त्र 9
आ ते॑ स्तो॒त्राण्युद्य॑तानि यन्त्व॒न्तर्विश्वा॑सु॒ मानु॑षीषु दि॒क्षु। दे॒हि नु मे॒ यन्मे॒ अद॑त्तो॒ असि॒ युज्यो॑ मे स॒प्तप॑दः॒ सखा॑सि ॥
स्वर सहित पद पाठआ । ते॒ । स्तो॒त्राणि॑ । उत्ऽय॑तानि । य॒न्तु॒ । अ॒न्त: । विश्वा॑सु । मानु॑षीषु। दि॒क्षु। दे॒हि। नु । मे॒ । यत् । मे॒ । अद॑त्त: । असि॑ । युज्य॑ । मे॒ । स॒प्तऽप॑द: । सखा॑। अ॒सि॒ ॥११.९॥
स्वर रहित मन्त्र
आ ते स्तोत्राण्युद्यतानि यन्त्वन्तर्विश्वासु मानुषीषु दिक्षु। देहि नु मे यन्मे अदत्तो असि युज्यो मे सप्तपदः सखासि ॥
स्वर रहित पद पाठआ । ते । स्तोत्राणि । उत्ऽयतानि । यन्तु । अन्त: । विश्वासु । मानुषीषु। दिक्षु। देहि। नु । मे । यत् । मे । अदत्त: । असि । युज्य । मे । सप्तऽपद: । सखा। असि ॥११.९॥
अथर्ववेद - काण्ड » 5; सूक्त » 11; मन्त्र » 9
विषय - ईश्वर के साथ साथ राजा का वर्णन।
भावार्थ -
याचक जिस प्रकार राजा से याचना करता है उसी प्रकार परमात्मा से याचना करे। हे परमात्मन् ! (ते उद्यतानि स्तोत्राणि) तुझ द्वारा उपदिष्ट वैदिक स्तोत्र (विश्वासु मानुषीषु दिक्षु अन्तः) समस्त मनुष्य प्रजाओं और दिशाओं के भीतर (आ यन्तु) प्रत्येक को प्राप्त हों। हे भगवन् ! (मे यत् अदत्तः) मुझे अभी तक जो कुछ तूने नहीं दिया (देहि नु मे) वह भी मुझे दे दीजिये। आप ही (मे युज्यः) मेरे सदा साथ रहने योग्य और समाधि द्वारा प्राप्त करने योग्य और (सप्तपदः) सात चरण चल कर बने मित्र के समान सात शीर्षण्य-प्राणों रूप ज्ञान-साधनों द्वारा ज्ञान करने योग्य सब प्रकार से (सखा असि) मेरे सखा, परम मित्र हैं।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - अथर्वा ऋषिः। वरुणो देवता। १ भुरिक् अनुष्टुप्। ३ पंक्तिः। ६ पञ्चपदातिशक्वरी। ११ त्र्यवसाना षट्पदाऽष्टिः। २, ४, ५, ७-१० अनुष्टुभः। एकादशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें