ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 31/ मन्त्र 2
परि॑ चि॒न्मर्तो॒ द्रवि॑णं ममन्यादृ॒तस्य॑ प॒था नम॒सा वि॑वासेत् । उ॒त स्वेन॒ क्रतु॑ना॒ सं व॑देत॒ श्रेयां॑सं॒ दक्षं॒ मन॑सा जगृभ्यात् ॥
स्वर सहित पद पाठपरि॑ । चि॒त् । मर्तः॑ । द्रवि॑णम् । म॒म॒न्या॒त् । ऋ॒तस्य॑ । प॒था । न॒म॒सा । वि॒वा॒से॒त् । उ॒त । स्वेन॑ । क्रतु॑ना । सम् । व॒दे॒त॒ । श्रेयां॑सम् । दक्ष॑म् । मन॑सा । ज॒गृ॒भ्या॒त् ॥
स्वर रहित मन्त्र
परि चिन्मर्तो द्रविणं ममन्यादृतस्य पथा नमसा विवासेत् । उत स्वेन क्रतुना सं वदेत श्रेयांसं दक्षं मनसा जगृभ्यात् ॥
स्वर रहित पद पाठपरि । चित् । मर्तः । द्रविणम् । ममन्यात् । ऋतस्य । पथा । नमसा । विवासेत् । उत । स्वेन । क्रतुना । सम् । वदेत । श्रेयांसम् । दक्षम् । मनसा । जगृभ्यात् ॥ १०.३१.२
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 31; मन्त्र » 2
अष्टक » 7; अध्याय » 7; वर्ग » 27; मन्त्र » 2
अष्टक » 7; अध्याय » 7; वर्ग » 27; मन्त्र » 2
विषय - गुरु-शुश्रूषा और मनोदमन, वाग्-दमन श्रेष्ठ कर्म का उपदेश।
भावार्थ -
(मर्त्तः) मनुष्य (परि चित् द्रविणं) चारों ओर दौड़ने वाले मन को धन के तुल्य (ममन्यात्) स्तम्भित करे, वश करे और (नमसा) विनय, सत्कारपूर्वक (ऋतस्य) सत्य ज्ञान के मार्ग से (आ विवासेत्) बड़ों की परिचर्या शुश्रूषा करे। (उत) और (स्वेन क्रतुना) अपने उत्तम ज्ञान से (सं वदेत) सम्यक प्रकार बोले, ज्ञानपूर्वक भाषण करे। और (श्रेयांसं दक्षं) सर्वश्रेष्ठ कर्म को (मनसा जगृभ्यात्) मन से स्वीकार करे।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - कवष ऐलूष ऋषिः॥ विश्वे देवा देवताः॥ छन्द:-१, ८ निचृत् त्रिष्टुप्। २, ४,५, ७, ११ त्रिष्टुप्। ३, १० विराट् त्रिष्टुप्। ६ पादनिचृत् त्रिष्टुप्। ६ आर्ची स्वराट् त्रिष्टुप् ॥ एकादशर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें