यजुर्वेद - अध्याय 22/ मन्त्र 29
ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः
देवता - लिङ्गोक्ता देवताः
छन्दः - निचृदत्यष्टिः
स्वरः - गान्धारः
1
पृ॒थि॒व्यै स्वाहा॒न्तरि॑क्षाय॒ स्वाहा॑ दि॒वे स्वाहा॒ सूर्या॑य॒ स्वाहा॑ च॒न्द्राय॒ स्वाहा॒ नक्ष॑त्रेभ्यः॒ स्वाहा॒द्भ्यः स्वाहौष॑धीभ्यः॒ स्वाहा॒ वन॒स्पति॑भ्यः॒ स्वाहा॑ परिप्ल॒वेभ्यः॒ स्वाहा॑ चराच॒रेभ्यः॒ स्वाहा॑ सरीसृ॒पेभ्यः॒ स्वाहा॑॥२९॥
स्वर सहित पद पाठपृ॒थि॒व्यै। स्वाहा॑। अ॒न्तरि॑क्षाय। स्वाहा॑। दि॒वे। स्वाहा॑। सूर्य्या॑य। स्वाहा॑। च॒न्द्राय॑। स्वाहा॑। नक्ष॑त्रेभ्यः। स्वाहा॑। अ॒द्भ्य इत्य॒त्ऽभ्यः। स्वाहा॑। ओष॑धीभ्यः। स्वाहा॑। वन॒स्पति॑भ्य॒ इति॒ वन॒स्पति॑ऽभ्यः। स्वाहा॑। प॒रि॒प्ल॒वेभ्य॒ इति॑ परिऽप्ल॒वेभ्यः॑। स्वाहा॑। च॒रा॒च॒रेभ्यः॑। स्वाहा॑। स॒री॒सृ॒पेभ्यः॑। स्वाहा॑ ॥२९ ॥
स्वर रहित मन्त्र
पृथिव्यै स्वाहान्तरिक्षाय स्वाहा दिवे स्वाहा सूर्याय स्वाहा चन्द्राय स्वाहा नक्षत्रेभ्यः स्वाहाद्भ्यः स्वाहौषधीभ्यः स्वाहा वनस्पतिभ्यः स्वाहा परिप्लवेभ्यः स्वाहा चराचरेभ्यः स्वाहा सरीसृपेभ्यः स्वाहा ॥
स्वर रहित पद पाठ
पृथिव्यै। स्वाहा। अन्तरिक्षाय। स्वाहा। दिवे। स्वाहा। सूर्य्याय। स्वाहा। चन्द्राय। स्वाहा। नक्षत्रेभ्यः। स्वाहा। अद्भ्य इत्यत्ऽभ्यः। स्वाहा। ओषधीभ्यः। स्वाहा। वनस्पतिभ्य इति वनस्पतिऽभ्यः। स्वाहा। परिप्लेवेभ्य इति परिऽप्लवेभ्यः। स्वाहा। चराचरेभ्यः। स्वाहा। सरीसृपेभ्यः। स्वाहा॥२९॥
विषय - पुन्हा, तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - जे लोक (पृथिव्यै) पसरलेल्या या विस्तृत पृथ्वीसाठी (स्वाहा) उत्तम यज्ञकर्म करतात, तसेच (अन्तरिक्षाय) अवकाशासाठी म्हणजे पदार्थांमधील रिकाम्या जागेसाठी, पोकळपण्यासाठी (स्वाहा) उत्तम क्रिया करतात. (ते सर्व प्रकारची शुद्धता करण्यात समर्थ होतात) (दिवे) विद्युतेच्या शुद्धीसाठी (स्वाहा) आणि (सूर्प्याय) सूर्यमंडळाच्या उत्तमतेसाठी (स्वाहा) जे लोक उत्तम यज्ञक्रिया करतात (ते सर्वप्रकारची शुद्धता करतात) (चन्द्राय) चंद्रलोकासाठी (स्वाहा) तसेच (नक्षत्रेभ्यः) अश्विनी आदी नक्षत्रलोकांच्या उत्तमतेसाठी (स्वाहा) उत्तम यज्ञक्रिया करतात, तसेच (अद्भ्यः) जलासाठी (स्वाहा) आणि (ओषधीभ्यः) औषधीसाठी जे लोक (स्वाहा) उत्तम यज्ञकर्म करतात (ते सर्वांना सुखी करतात) (वनस्पतिभ्यः) वट आदी वृक्षांकरिता (स्वाहा) आणि (परिप्लवे भ्यः) आकाशात सगळीकडे जातात-येतात, त्या तारागणांसाठी जे (स्वाहा) उत्तम यज्ञक्रिया करतात. (ते सर्व प्रकारची शुद्धता करण्यात समर्थ होतात) (चराचरेभ्यः) स्थावर व जंगम जीवांसाठी आणि जड-पदार्थासाठी (स्वाहा) जे उत्तम यज्ञक्रिया करतात तसेच (सरीसृपेभ्यः) सरपटणाऱ्या सर्प आदी प्राण्यांसाठी (स्वाहा) जे उत्तम यज्ञक्रिया करतात वा करतील ते सर्व जगाची वा पदार्थांचे शुद्धीकरण करण्यास अवश्य समर्थ होतील. ॥29॥
भावार्थ - भावार्थ - जे लोक अग्नीच्या माध्यमातून सुगंधित पदार्थाना पृथ्वी आदी पदार्थात, त्या पदार्थांचा विस्तार करून पाठवितात म्हणजे त्या पदार्थांना हलके करून त्यांचा विस्तार करून जलाच्या माध्यमातून औषधी आदीमधे प्रविष्ट करवितात आणि अशाप्रकारे सर्वांच्या आरोग्याची काळजी गेतात, ते स्वतः दीर्घायू होऊन इतरांनाही दीर्घायू करतात ॥29॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal