Yajurveda/1/20

यजुर्वेद अध्याय - 1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

यजुर्वेद - अध्याय 1/ मन्त्र 20

ऋषिः - परमेष्ठी प्रजापतिर्ऋषिः देवता - सविता देवता छन्दः - विराट् ब्राह्मी त्रिष्टुप्, स्वरः - धैवतः

धा॒न्यमसि धिनु॒हि दे॒वान् प्रा॒णाय॑ त्वोदा॒नाय॑ त्वा व्या॒नाय॑ त्वा। दी॒र्घामनु॒ प्रसि॑ति॒मायु॑षे धां दे॒वो वः॑ सवि॒ता हिर॑ण्यपाणिः॒ प्रति॑गृभ्णा॒त्वच्छि॑द्रेण पा॒णिना॒ चक्षु॑षे त्वा म॒हीनां॒ पयो॑ऽसि॥ २०॥

स्वर सहित पद पाठ

धा॒न्य᳖म्। अ॒सि॒। धि॒नु॒हि। दे॒वान्। प्रा॒णाय॑। त्वा॒। उ॒दा॒नायेत्यु॑त्ऽआ॒नाय॑। त्वा॒। व्या॒नायेति॑ विऽआ॒नाय॑। त्वा॒। दी॒र्घाम्। अनु॑। प्रसि॑तिमिति॒ प्रऽसि॑तिम्। आयु॑षे। धा॒म्। दे॒वः। वः॒। स॒वि॒ता। हिर॑ण्यपाणि॒रिति॒ हिर॑ण्यऽपाणिः। प्रति॑। गृ॒भ्णा॒तु॒। अच्छि॑द्रेण। पा॒णिना॒। चक्षु॑षे। त्वा॒। म॒हीना॑म्। पयः॑। अ॒सि॒ ॥२०॥

स्वर रहित मन्त्र

धान्यमसि धिनुहि देवान् प्राणाय त्वोदानाय त्वा व्यानाय त्वा। दीर्घामनु प्रसितिमायुषे धां देवो वः सविता हिरण्यपाणिः प्रति गृभ्णात्वच्छिद्रेण पाणिना चक्षुषे त्वा महीनां पयोऽसि ॥

स्वर रहित पद पाठ

धान्यम्। असि। धिनुहि। देवान्। प्राणाय। त्वा। उदानायेत्युत्ऽआनाय। त्वा। व्यानायेति विऽआनाय। त्वा। दीर्घाम्। अनु। प्रसितिमिति प्रऽसितिम्। आयुषे। धाम्। देवः। वः। सविता। हिरण्यपाणिरिति हिरण्यऽपाणिः। प्रति। गृभ्णातु। अच्छिद्रेण। पाणिना। चक्षुषे। त्वा। महीनाम्। पयः। असि॥२०॥

यजुर्वेद - अध्याय » 1; मन्त्र » 20
Acknowledgment

यजुर्वेद (स्वामी सत्यप्रकाश सरस्वती) - इंग्लिश

Translation -
You are foodgrain. Feed the sense organs. (1) We cherish you for in-breath. (2) You for out-breath;(3) and for diffused breath. (4) We take you for getting a long and energetic life span. May the golden-handed sun receive you with his hands without a leak. (5) We cherish you for good eye-sight. (6) You аге the essence of sublime faculties. (7)

Notes -
Dhanyam, धिनीति प्रीणाति इति धान्यम् that which pleases, i. e. food-grain in general and rice in particular. Devan, इंद्रियाणि (Dayananda). The word (hindi) has been used in different meanings in different contexts. It may mean the bounties of Nature; also the learned or enlightened persons; sense-organs also are devas. Prana, in-breath, the breath we inhale. प्राणः श्वासवायुः। Udana, up-breath or out-breath; a breath that is pushed upwards. उद्अनिति ऊर्ध्वं चेष्टते इत्युदानः, उत्क्रांतिवायुः। Vyana, is diffusing breath. वयनिति व्याप्य चेष्टते इति व्यानो व्यापको बलहेतुर्वायुः i. e. the breath which is diffused throughout the body and so gives strength. Dirgham prasitim, a iong life-span. Hiranyapanih, one with golden hands. The sun is called so, because its hands, the rays, are golden. Acchidrena panina, literally, with a hand without holes, meaning without a leak. Caksuse,caksu is the eye, as well as the eye-sight. Good eyesight may be the symbol of the fitness of all the sense-organs. Mahinam payah, milk of cows. (Uvata). Mahi means good or great; so malinam payah is the essence of sublime faculties.

इस भाष्य को एडिट करें

इस मन्त्र के सभी भाष्य देखें -

पिछला मन्त्र

अगला मन्त्र

मेनू बार

साइडबार

यजुर्वेद अध्याय - 1

मन्त्र चुनें

यजुर्वेद (स्वामी सत्यप्रकाश सरस्वती) - इंग्लिश