Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 7/ मन्त्र 33
    ऋषिः - मधुच्छन्दा ऋषिः देवता - विश्वेदेवा देवताः छन्दः - आर्षी गायत्री,निचृत् आर्षी उष्णिक् स्वरः - मध्यमः, षड्जः
    1

    ओमा॑सश्चर्षणीधृतो॒ विश्वे॑ देवास॒ऽआग॑त। दा॒श्वासो॑ दा॒शुषः॑ सु॒तम्। उ॒प॒या॒मगृ॑हीतोऽसि॒ विश्वे॑भ्यस्त्वा दे॒वेभ्य॑ऽए॒ष ते॒ योनि॒र्विश्वे॑भ्यस्त्वा दे॒वेभ्यः॑॥३३॥

    स्वर सहित पद पाठ

    ओमा॑सः। च॒र्ष॒णी॒धृ॒तः॒। च॒र्ष॒णि॒धृ॒त॒ इति॑ चर्षणिऽधृतः। विश्वे॑। दे॒वा॒सः॒। आ। ग॒त॒। दा॒श्वासः॑। दा॒शुषः॑। सु॒तम्। उ॒प॒या॒मगृ॑हीत॒ इत्यु॑पया॒मऽगृ॑हीतः। अ॒सि॒। विश्वे॑भ्यः। त्वा॒। दे॒वेभ्यः॑। ए॒षः। ते॒। योनिः॑। विश्वे॑भ्यः। त्वा॒। दे॒वेभ्यः॑ ॥३३॥


    स्वर रहित मन्त्र

    ओमासश्चर्षणीधृतो विश्वे देवास आ गत । दाश्वाँसो दाशुषः सुतम् । उपयामगृहीतो सि विश्वेभ्यस्त्वा देवेभ्यऽएष ते योनिर्विश्वेभ्यस्त्वा देवेभ्यः ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    ओमासः। चर्षणीधृतः। चर्षणिधृत इति चर्षणिऽधृतः। विश्वे। देवासः। आ। गत। दाश्वासः। दाशुषः। सुतम्। उपयामगृहीत इत्युपयामऽगृहीतः। असि। विश्वेभ्यः। त्वा। देवेभ्यः। एषः। ते। योनिः। विश्वेभ्यः। त्वा। देवेभ्यः॥३३॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 7; मन्त्र » 33
    Acknowledgment

    भावार्थ -

    हे (विश्वे देवासः ) समस्त विद्वान् पुरुषो ! अधिकारी राजगण ! आप लोग (ओमासः ) राष्ट्र के रक्षक और ( चर्षणीधृतः ) समस्त मनुष्यों को नियम में या व्यवस्था में रखने वाले हो । आप लोग ( दाशुषः) अपने को अन्न, धन आदि देने वाले राजा के प्रति ( दाश्वांसः ) उसको बल, ऐश्वर्य देने वाले हो । आप लोग ( सुतम् ) सुत, अर्थात् अभिषिक्त राजा के अधीन ( आगत )आओ । हे पुरुष, तू ( उपयामगृहीतः ) राज्य व्यवस्था द्वारा बद्ध है । ( त्वा ) तुझको ( विश्वेभ्यः देवेभ्यः ) समस्त देवों, विद्वानों, अधिकारी राजाओं के लिये सर्वोपरि नियुक्त करता हूँ । ( ते एषः योनिः ) तेरा यह उच्च पद है । ( विश्वेभ्यः देवेभ्यः त्वा ) समस्त देवों, विद्वानों की रक्षा के लिये तुझे नियुक्त करता हूं । शत० ४ । ३ । १ । २७ ॥ 
    विद्वानों के पक्ष में- सोम=शिष्य के प्रति । हे विद्वान पुरुषो! आप लोग आओ, उसे शिक्षा दो । और हे शिष्य (उपयाम गृहीतः ) तू नियम में बद्ध होकर उनके अधीन है। वे विद्वान ही उसके आश्रय हों।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर -

    मधुच्छन्दा ऋषिः। विश्वे देवा देवताः । (१) आर्षी गायत्री । षड्जः । ( २ )  
    आर्ची बृहती । मध्यमः ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top