Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 11/ मन्त्र 43
    ऋषिः - त्रित ऋषिः देवता - अग्निर्देवता छन्दः - विराट् त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    0

    स जा॒तो गर्भो॑ऽअसि॒ रोद॑स्यो॒रग्ने॒ चारु॒र्विभृ॑त॒ऽओष॑धीषु। चि॒त्रः शिशुः॒ परि॒ तमा॑स्य॒क्तून् प्र मा॒तृभ्यो॒ऽअधि॒ कनि॑क्रदद् गाः॥४३॥

    स्वर सहित पद पाठ

    सः। जा॒तः। गर्भः॑। अ॒सि॒। रोद॑स्योः। अग्ने॑। चारुः॑। विभृ॑त॒ इति॒ विऽभृ॑तः। ओष॑धीषु। चि॒त्रः। शिशुः॑। परि॑। तमा॑सि। अ॒क्तून्। प्र। मा॒तृभ्य॑ इति॑ मा॒तृऽभ्यः॑। अधि॑। कनि॑क्रदत्। गाः॒ ॥४३ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    स जातो गर्भाऽअसि रोदस्योरग्ने चारुर्विभृतऽओषधीषु । चित्रः शिशुः परि तमाँस्यक्तून्प्रमातृभ्योऽअधि कनिक्रदद्गाः ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    सः। जातः। गर्भः। असि। रोदस्योः। अग्ने। चारुः। विभृत इति विऽभृतः। ओषधीषु। चित्रः। शिशुः। परि। तमासि। अक्तून्। प्र। मातृभ्य इति मातृऽभ्यः। अधि। कनिक्रदत्। गाः॥४३॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 11; मन्त्र » 43
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे (अग्ने) विद्वान, ज्याप्रमाणे सूर्य (रोदस्यो:) आकाश आणि पृथिवीत (जात:) उत्पन्न वा प्रसिद्ध (चारू:) सुंदर गुणकारी (ओषधीषु) सोमलता आदी औषधीना (विभृत:) विशेषकरून धारण वा पोषण करतो (औषधीमध्ये रोगनाशक गुण स्थापित करतो) आणि जसे (चित्र:) आश्चर्यकारी (गर्भ:) स्वीकारणीय सूर्य (मातृभ्य:) सम्माननीय माता अर्थात् (आपल्या किरणांद्वारे (तमांसि) रात्रीच्या (तमोसि) अंधाराला (पर्य्यधिकविक्रदत्) सर्व दिशांतून पूर्णत: दूर करीत स्वत: (गा:) गती करतो, वा इतरांना गती देतो, त्याप्रमाणे हा (शिशु:) बालक (गा:) विद्याजर्नासाठी तुम्हास प्राप्त होवो (सूर्य ज्याप्रमाणे अंधकार घालवितो, तसे आपण या बालकाला अज्ञाननाशासाठी जवळ घ्या) (उपनयन-संस्कारप्रसंगी बालकाचे माता-पिता आचार्याला विनंती करीत म्हणत आहेत. मंत्राचा असा प्रसंग वा विनियोग लावता येतो) ॥43॥

    भावार्थ - भावार्थ - माता-पित्याने ब्रह्मचर्य आदी उत्तम नियमांचे पालन करून ज्या बालकाला जन्म दिला आहे, तो बालक विद्यावान होऊन आई-वडीलांना सुखी करतो. बालकाप्रमाणे आई-वडीलांनीदेखील प्रजेला म्हणजे आपल्या संतानाला सुख दिले पाहिजे ॥43॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top