Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 11
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 11/ मन्त्र 60
    ऋषिः - सिन्धुद्वीप ऋषिः देवता - वस्वादयो मन्त्रोक्ता देवताः छन्दः - स्वराट्संकृतिः स्वरः - गान्धारः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    1

    वस॑वस्त्वा धूपयन्तु गाय॒त्रेण॒ छन्द॑साङ्गिर॒स्वद् रु॒द्रास्त्वा॑ धूपयन्तु॒ त्रैष्टु॑भेन॒ छन्द॑साङ्गिर॒स्वदा॑दि॒त्यास्त्वा॑ धूपयन्तु॒ जाग॑तेन॒ छन्द॑साङ्गिर॒स्वद् विश्वे॑ त्वा दे॒वा वैश्वान॒रा धू॑पय॒न्त्वानु॑ष्टुभेन॒ छन्द॑साङ्गिर॒स्वदिन्द्र॑स्त्वा धूपयतु॒ वरु॑णस्त्वा धूपयतु॒ विष्णु॑स्त्वा धूपयतु॥६०॥

    स्वर सहित पद पाठ

    वस॑वः। त्वा॒। धू॒प॒य॒न्तु॒। गा॒य॒त्रेण॑। छन्द॑सा। अ॒ङ्गि॒र॒स्वत्। रु॒द्राः। त्वा॒। धू॒प॒य॒न्तु॒। त्रैष्टु॑भेन। त्रैस्तु॑भेनेति॒ त्रैऽस्तु॑भेन। छन्द॑सा। अ॒ङ्गि॒र॒स्वत्। आ॒दि॒त्याः। त्वा॒। धू॒प॒य॒न्तु॒। जाग॑तेन। छन्द॑सा। अ॒ङ्गि॒र॒स्वत्। विश्वे॑। त्वा॒। दे॒वाः। वै॒श्वा॒न॒राः। धू॒प॒य॒न्तु॒। आनु॑ष्टुभेन। आनु॑स्तुभे॒नेत्यानु॑ऽस्तुभेन। छन्द॑सा। अ॒ङ्गि॒र॒स्वत्। इन्द्रः॑। त्वा॒। धू॒प॒य॒तु॒। वरु॑णः। त्वा॒। धू॒प॒य॒तु॒। विष्णुः॑। त्वा॒। धू॒प॒य॒तु॒ ॥६० ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    वसवस्त्वा धूपयन्तु गायत्रेण च्छन्दसाङ्गिरस्वद्रुद्रास्त्वा धूपयन्तु त्रैष्टुभेन छन्दसाङ्गिरस्वदादित्यास्त्वा धूपयन्तु जागतेन च्छन्दसाङ्गिरस्वद्विश्वे त्वा देवा वैश्वानरा धूपयन्त्वानुष्टुभेन छन्दसाङ्गिरस्वदिन्द्रस्त्वा धूपयतु वरुणस्त्वा धूपयतु विष्णुत्वा धूपयतु ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    वसवः। त्वा। धूपयन्तु। गायत्रेण। छन्दसा। अङ्गिरस्वत्। रुद्राः। त्वा। धूपयन्तु। त्रैष्टुभेन। त्रैस्तुभेनेति त्रैऽस्तुभेन। छन्दसा। अङ्गिरस्वत्। आदित्याः। त्वा। धूपयन्तु। जागतेन। छन्दसा। अङ्गिरस्वत्। विश्वे। त्वा। देवाः। वैश्वानराः। धूपयन्तु। आनुष्टुभेन। आनुस्तुभेनेत्यानुऽस्तुभेन। छन्दसा। अङ्गिरस्वत्। इन्द्रः। त्वा। धूपयतु। वरुणः। त्वा। धूपयतु। विष्णुः। त्वा। धूपयतु॥६०॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 11; मन्त्र » 60
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - (माता पित्यांनी आपल्या मुलामुलीस पाठशाळेत ठेवताना व्यक्त केलेली आशा-अपेक्षा) हे ब्रह्मचारिणी वा हे ब्रह्मचारी, (वसव:) प्रथम (म्हणजे सामान्यपणे थोडी कमी विद्वता असलेले) विद्वान अध्यापक गण (गायत्रेण) वेदातील गायत्री छंदाने (त्वा) तुला (अड्गिरस्वत) प्राणाप्रमाणे प्रिय असलेल्या सुगंधित (स्वादिष्ट अन्न आदी पदार्थांना लोक शुद्ध करतात, त्याप्रमाणे तुला अध्यापकगणानी (धूपयन्तु) सुसंस्कारीत करावे. (रुद्रा:) मध्यम (थोडे अधिक विद्वान) अध्यापकांनी (त्रैष्टुभेन) वेदोक्त (छन्दसा) त्रिष्टुप् छेदाने (अड्गिरस्वत्) विज्ञानाप्रमाणे (त्वा) तुला (धूपयन्तु) विद्या आणि उत्तम शिक्षण देऊन सुसंस्कारीत करावे. (आदिव्या:) सर्वोत्तम अध्यापक विद्वानांनी (जागतेम) (छन्दसा) वेदोक्त जगती छंदाने (अड्गिरस्वत्) ब्रह्मांडातील शुद्ध वायू प्रमाणे (त्वा) तुला (धूपयन्तु) धर्मयुक्त आचरण शिकवून सुसंस्कारित करावे. (वैश्वानरा:) सर्व मनुष्यांना सत्य, धर्म आणि विद्येने प्रकाशित करणार्‍या (विश्वे) (देवा:) सर्व सत्योपदेष्य विद्वज्जनांनी (आनुष्टुभेन) वेदोक्त अनुष्टुप् (छन्दसा) छंदाने (अड्गिरस्वत्) विद्युतप्रमाणे (त्वा) तुला (धूपयन्तु) सत्योपदेशाद्वारे सुसंस्कारित करावे. (इन्द्र:) परमैश्वर्ययुक्त राजाने (त्वा) तुला (धूपयतु) राजनीतिविद्या देऊन संस्कारित करावे. (वरूण:) श्रेष्ठ न्यायाधीशाने (त्वा) तुला (धूपयतू) न्यायशास्त्र शिकवून सुसंस्कारित करावे आणि (विष्णु:) सर्व विद्या आणि योगाचे ज्ञाता योगीजनांनी (त्वा) तुला (धूपयतु) योगविद्या शिकवून सुसंस्कारीत करावे. हे ब्रह्मचारी/ब्रह्मचारिणी, तू या सर्वांची सेवा करीत जा. (पाठशाळेत वा गुरुकुलात ब्रह्मचारी/ब्रह्मचारिणी विद्यार्थी/विद्यार्थिनीला वरील सर्व विद्या व क्रिया शिकविण्यात याव्यात. विद्यार्थी गुरुकुलाहून शिक्षण पूर्ण करून बाहेर पडताना वयोतील विविध छंदांचा, सर्व विद्या, धार्मिक आचरण, न्यायदान, योगशास्त्र आदींनी पूरिपूर्ण असावा) ॥60॥

    भावार्थ - भावार्थ - सर्व अध्यापक स्त्री-पुरुषांना उचित आहे की त्यांनी आपल्या श्रेष्ठ आचरणाने मुलामुलींना विद्या आणि शिक्षण यांनी संपन्न बनवावे, की ज्यामुळे ते ब्रह्मचर्य-काल पूर्ण करून गृहाश्रम आदी आश्रमांचा यथोचित काळात आचरण वा स्वीकार करतील ॥60॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top