Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 21/ मन्त्र 16
    ऋषिः - स्वस्त्यात्रेय ऋषिः देवता - विद्वांसो देवता छन्दः - अनुष्टुप् स्वरः - गान्धारः
    1

    दुरो॑ दे॒वीर्दिशो॑ म॒हीर्ब्र॒ह्मा दे॒वो बृह॒स्पतिः॑।प॒ङ्क्तिश्छन्द॑ऽइ॒हेन्द्रि॒यं तु॑र्य्य॒वाड् गौर्वयो॑ दधुः॥१६॥

    स्वर सहित पद पाठ

    दुरः॑। दे॒वीः। दिशः॑। म॒हीः। ब्र॒ह्मा। दे॒वः। बृह॒स्पतिः॑। प॒ङ्क्तिः। छन्दः॑। इ॒ह। इ॒न्द्रि॒यम्। तु॒र्य्य॒वाडिति॑ तर्य्य॒ऽवाट्। गौः। वयः॑। द॒धुः॒ ॥१६ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    दुरो देवीर्दिशो महीर्ब्रह्मा देवो बृहस्पतिः । पङ्क्तिश्छन्द इहेन्द्रियन्तुर्यवाड्गौर्वयो दधुः ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    दुरः। देवीः। दिशः। महीः। ब्रह्मा। देवः। बृहस्पतिः। पङ्क्तिः। छन्दः। इह। इन्द्रियम्। तुर्य्यवाडिति तर्य्यऽवाद्। गौः। वयः। दधुः॥१६॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 21; मन्त्र » 16
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे मनुष्यानो, ज्याप्रमाणे (इह) या जगात (देवीः) देदीप्यमान (महीः) महान (दुरः) द्वार (दिशः) दिशांना धारण करतात, (चार दिशा, चार उपदिशा हे सर्व दिशांचे जणू द्वार आहेत, त्यामुळे दिशाच्या सीमा निश्चित होतात) तसेच (ब्रह्मा अंतरिक्षात विद्यमान पवन, (देवः) प्रकाशमान (बृहस्पतिः) मोठमोठ्या लोकांचा (मनुष्य व लोक लोकांतराचा पालनकर्ता सूर्य आणि (पङ्क्तिश्छन्दः) पंक्ति छंद (इन्द्रियम्‌) धन आणि (तुर्यवाट्) वयाचे चार वर्ष पूर्ण करणारी अथवा चौथ्यावेळी गर्भ धारण करणारी (गौः) गाय (वयः) जीवन वा स्वस्थ आयू (दधुः) धारण करते, तद्वत हे लोकहो, तुम्हीही जीवन धारण करा (दीर्घ जीवीव्हा) ॥16॥

    भावार्थ - भावार्थ - कोणीही प्राणी अंतरिक्षात विद्यमान वायूविना जिवंत राहू शकत नाही (वायू जीवनाधार आहे. वायू, सूर्य सर्वांना जीवन देतात. वेदातील पंक्ति छंद जीवनदायक असून गौ प्राणदायिनी आहे.) ॥16॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top