English
यजुर्वेद - अध्याय 21/ मन्त्र 24
ऋषिः - स्वस्त्यात्रेय ऋषिः
देवता - विश्वेदेवा देवताः
छन्दः - अनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
3
ग्र॒ीष्मेण॑ऽऋ॒तुना॑ दे॒वा रु॒द्राः प॒ञ्च॒द॒शे स्तु॒ताः।बृ॒ह॒ता यश॑सा॒ बल॑ꣳह॒विरिन्द्रे॒ वयो॑ दधुः॥२४॥
स्वर सहित पद पाठग्री॒ष्मेण॑। ऋ॒तुना॑। दे॒वाः। रुद्राः। प॒ञ्च॒द॒श इति॑ पञ्चऽद॒शे। स्तु॒ताः। बृ॒ह॒ता। यश॑सा। बल॑म्। ह॒विः। इन्द्रे॑। वयः॑। द॒धुः॒ ॥२४ ॥
स्वर रहित मन्त्र
ग्रीष्मेणऽऋतुना देवा रुद्राः पञ्चदशे स्तुताः । बृहता यशसा बलँ हविरिन्द्रे वयो दधुः ॥
स्वर रहित पद पाठ
ग्रीष्मेण। ऋतुना। देवाः। रुद्राः। पञ्चदश इति पञ्चऽदशे। स्तुताः। बृहता। यशसा। बलम्। हविः। इन्द्रे। वयः। दधुः॥२४॥
विषय - आता मध्यम ब्रह्मचर्याविषयी पुढील मंत्रात सांगितले आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे मनुष्यानो, (हे जाणून घ्या की) (स्तुताः) प्रशंसा (वा यत्न) केल्यानंतर अनुकूल (वा उपयोगी) होणारे (रूद्राः) दहा प्राण आणि अकरावा जीवात्मा हे अकरा रूद्र, अथवा मध्यम कोटीचे (देवाः) दिव्यगुणवान विद्वान (पञ्चदशे) पंधराव्या कार्यात (वा जीवनोपयोगी विविध उपक्रमात) जीवन धारण करतात) विद्वान (वा अनुभवी लोक) (ग्रीष्मेण) (वनस्पती, भूमी आदींचे) रस आकर्षित वा शोषण करणाऱ्या) आणि (ऋतुना) उष्णता निर्माण करणाऱ्या या ऋतूमधे (बृहता) महान (यशसा) कीर्ती (मय) कार्य करीत आपल्या (इन्द्रे) जीवात्म्यामधे (हविः) ग्रहण करण्यास योग्य असे (बलम्) बळ आणि त्याद्वारे उत्तम (वयः) जीवन (वा आयुष्य (दधुः) धारण करतात (प्राप्त करतात) हे मनुष्यानो, तुम्ही हे सत्य जाणून घ्या. ॥24॥
भावार्थ - भावार्थ - जे लोक चव्वेचाळीस वर्षापर्यंत ब्रह्मचर्य व्रत पालन करीत विद्यावान होतात, ते स्वतःच्या आणि अन्य लोकांचे दैहिक आणि आध्यात्मिक बळ वाढवितात. ॥24॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal