Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 6
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 6/ मन्त्र 3
    ऋषिः - दीर्घतमा ऋषिः देवता - विष्णुर्देवता छन्दः - आर्ची उष्णिक्,साम्नी त्रिष्टुप्,स्वराट् प्राजापत्या जगती, स्वरः - ऋषभ, मध्यमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    1

    या ते॒ धामा॑न्यु॒श्मसि॒ गम॑ध्यै॒ यत्र॒ गावो॒ भूरि॑शृङ्गाःऽअ॒यासः॑। अत्राह॒ तदु॑रुगा॒यस्य॒ विष्णोः॑ प॒र॒मं प॒दमव॑भारि॒ भूरि॑। ब्र॒ह्म॒वनि॑ त्वा क्षत्र॒वनि॑ रायस्पोष॒वनि॒ पर्यू॑हामि। ब्रह्म॑ दृꣳह क्ष॒त्रं दृ॒ꣳहायु॑र्दृꣳह प्र॒जां दृ॑ꣳह॥३॥

    स्वर सहित पद पाठ

    या। ते॒। धामा॑नि। उ॒श्मसि॑। गम॑ध्यै। यत्र॑। गावः॑। भूरि॑शृङ्गा॒ इति॒ भूरि॑शृङ्गाः। अ॒यासः॑। अत्र॑। अह॑। तत्। उ॒रु॒गा॒यस्येत्यु॑रुऽगा॒यस्य॑। विष्णोः॑। प॒र॒मम्। प॒दम्। अव॑। भा॒रि॒। भूरि॑। ब्र॒ह्म॒वनीति॑ ब्रह्म॒ऽवनि॑। त्वा॒। क्ष॒त्र॒वनीति॑ क्षत्र॒ऽवनि॑। रा॒य॒स्पो॒ष॒वनीति॑ रायस्पोष॒ऽवनि॑। परि॑। ऊ॒हा॒मि॒। ब्रह्म॑। दृ॒ꣳह॒। क्ष॒त्रम्। दृ॒ꣳह॒। आयुः॑। दृ॒ꣳह॒। प्र॒जामिति॑ प्र॒जाम्। दृ॒ꣳह॒ ॥३॥

    स्वर रहित मन्त्र

    या ते धामान्युश्मसि गमध्यै यत्र गावो भूरिशृङ्गा अयासः । अत्राह तदुरुगायस्य विष्णोः परमम्पदमव भारि भूरि । ब्रह्मवनि त्वा क्षत्रवनि रायस्पोषवनि पर्यूहामि । ब्रह्म दृँह क्षत्रन्दृँहायुर्दृँह प्रजान्दृँह ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    या। ते। धामानि। उश्मसि। गमध्यै। यत्र। गावः। भूरिशृङ्गा इति भूरिशृङ्गाः। अयासः। अत्र। अह। तत्। उरुगायस्येत्युरुऽगायस्य। विष्णोः। परमम्। पदम्। अव। भारि। भूरि। ब्रह्मवनीति ब्रह्मऽवनि। त्वा। क्षत्रवनीति क्षत्रऽवनि। रायस्पोषवनीति रायस्पोषऽवनि। परि। ऊहामि। ब्रह्म। दृꣳह। क्षत्रम्। दृꣳह। आयुः। दृꣳह। प्रजामिति प्रजाम्। दृꣳह॥३॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 6; मन्त्र » 3
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे सभाध्यक्ष, (या) जे (ते) आपले तुझ्यातर्फे उपलब्ध करण्यात (धामानि) ज्यामधे प्राणी सुखाने राहू शकतात अशा स्थानाना (निर्भय व सुरक्षित घर, ग्राम वा वस्ती) आम्ही (गमध्यै) (उरमसि) राहण्यासाठी प्राप्त करू इच्छितो. ते स्थान वा गृह कसे आहेत? त्यामधे सूर्याचा भरपूर प्रकाश आहे, (घरात भरपूर उजेड असावा) (यत्र) ज्यामधे (उरुगायस्य) स्तुती करण्यास योग्य अशा (विष्णोः) सर्वव्यापी परमेश्‍वराच्या (त्याने निर्मित अशा) (भूरिशृङ्गाः) अत्यन्त प्रकाशमान (गावः) प्राण व चैतन्य देणारी किरणें (अयासः) प्रसृत आहेत (अत्र) (अह) या अशा पवित्र स्थानांमधे (तत्) त्या परमेश्‍वराच्या (परमं) सर्वोत्तम (पदम्) प्राप्तव्य परमपदाचे विद्वज्जन (भूरि) (अव) (भारि) अत्यंत व भरपूर ध्यान व चिंतन करतात. याकरिता मी (त्वा) आपणांना (ब्रह्मवनि) परमेश्‍वर वा वेदांचे ज्ञान प्राप्त करू इच्छितो (क्षत्रवनि) उत्तम राज्य आणि वीरांची कामना करतो (रायस्पोषवनि) धनाची विपुलता प्राप्त करण्यासाठी आपणांस (पर्यूहामि) विविधप्रकारे करीत आहे. म्हणून हे सभाध्यक्ष, आपण (ब्रह्म) ईश्‍वराची प्रार्थना व वेदवाणी यांना (दृंह) दृढ करा, म्हणजे आपल्या हृदयात आस्तिकता व वेदांविषयी दृढ निश्‍चय करा व ते सर्वांच्या मनात वाढवा. (क्षत्रं) राज्याला आणि धनुर्वेदवेत्ता क्षत्रियांना (दृंह) प्रोत्साहन देऊन दृढ व शक्तिमान करा. (आयुः) स्वतःचे आयुष्य (दृंह) दृढ व चिरंजीवी करा. ब्रह्मचर्याने व श्रेष्ठ राजधर्म करीत स्वतःचे आयुष्य वाढवा. (प्रजाय्) आपल्या संतानास व रक्षणीय अशा प्रजाजनांची देखील (दृंह) उन्नती होऊ द्या. ॥3॥

    भावार्थ - भावार्थ - सभाध्यक्षाद्वारे सुरक्षित केलेल्या व निर्भय अशा स्थानांच्या इच्छेशिवाय कोणीही माणूस सुखी होऊ शकत नाही, तसेच ईश्‍वराचा तिरस्कार वा अनादर करून (नास्तिक होऊन) कोणीही राजा चक्रवर्ती राज्याची प्राप्ती करू शकत नाही. तसेच कोणीही मनुष्य वा राजा विज्ञान, सैन्य, जीवन (आरोग्य, श्रेष्ठ संतान आणि प्रजेच्या रक्षणा शिवाय उन्नती करू शकत नाही ॥3॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top