English
यजुर्वेद - अध्याय 36/ मन्त्र 13
ऋषिः - मेधातिथिर्ऋषिः
देवता - पृथिवी देवता
छन्दः - पिपीलिकामध्या निचृदगायत्री
स्वरः - षड्जः
2
स्यो॒ना पृ॑थिवि नो भवानृक्ष॒रा नि॒वेश॑नी।यच्छा॑ नः॒ शर्म॑ स॒प्रथाः॑॥१३॥
स्वर सहित पद पाठस्यो॒ना। पृ॒थि॒वि॒। नः॒। भ॒व॒। अ॒नृ॒क्ष॒रा। नि॒वेश॒नीति॑ नि॒ऽवेश॑नी ॥ यच्छ॑। नः॒। शर्म्म॑। स॒प्रथा॒ इति॑ स॒ऽप्रथाः॑ ॥१३ ॥
स्वर रहित मन्त्र
स्योना पृथिवि नो भवानृक्षरा निवेशनी । यच्छा नः शर्म सप्रथाः ॥
स्वर रहित पद पाठ
स्योना। पृथिवि। नः। भव। अनृक्षरा। निवेशनीति निऽवेशनी॥ यच्छ। नः। शर्म्म। सप्रथा इति सऽप्रथाः॥१३॥
विषय - पतिव्रता स्त्री कशी असावी, या वषियी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ -पृथ्वी प्रमाणे क्षमाशील हे गृहिणी स्त्री, ज्याप्रमाणे ही (पृथिवि) भूमी (अनृक्षरा) कंटकगर्तरहित असल्यास (निवेशनी) (घर बांधण्यास व ग्राम, नगर आदी वसविण्यासाठी) सुखकारी असते, तशी तूही आम्हा (घरातील वाडवडिल व लहानधार्‍या माणसांसाठी) सुखकारीणी हो. तू (सप्रथाः) भरपूर विस्तृत होऊन (नः) आमच्यासाठी (शर्म) स्थान दे आणि अशाप्रकारे (नः) आमच्यासाठी (स्योना) सुखकारिणी होऊन तू घरात वा घरासाठी पुष्कळ (यच्छ) प्रदान कर. ॥13॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. ज्याप्रमाणे ही पृथ्वी सर्व प्राण्यासाठी सुख व ऐश्‍वर्य देणारी आहे, त्याप्रमाणे एक विदुषी पतिव्रता स्त्री पती आदी घरातील सर्वांना आनंदित करणारी असते. ॥13॥
टिप्पणी -
(टीप - हा मंत्र पूर्वी ३५ व्या अध्यायात मंत्र क्र. ११ येथे आला आहे तिथे तीन शब्द अधिक आहेत)
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal