English
यजुर्वेद - अध्याय 25/ मन्त्र 19
स्व॒स्ति न॒ऽइन्द्रो॑ वृ॒द्धश्र॑वाः स्व॒स्ति नः॑ पू॒षा वि॒श्ववे॑दाः।स्व॒स्ति न॒स्तार्क्ष्यो॒ऽअरि॑ष्टनेमिः स्व॒स्ति नो॒ बृह॒स्पति॑र्दधातु॥१९॥
स्वर सहित पद पाठस्व॒स्ति। नः॒। इन्द्रः॑। वृ॒द्धश्र॑वा॒ इति॑ वृ॒द्धऽश्र॑वाः। स्व॒स्ति। नः॒। पू॒षा। वि॒श्ववेदा॒ इति॑ वि॒श्वऽवे॑दाः। स्व॒स्ति। नः॒। तार्क्ष्यः॑। अरि॑ष्टनेमि॒रित्यरि॑ष्टऽनेमिः। स्व॒स्ति। नः॒। बृह॒स्पतिः॑। द॒धा॒तु॒ ॥१९ ॥
स्वर रहित मन्त्र
स्वस्ति नऽइन्द्रो वृद्धश्रवाः स्वस्ति नः पूषा विश्ववेदाः । स्वस्ति नस्तार्क्ष्या अरिष्टनेमिः स्वस्ति नो बृहस्पतिर्दधातु ॥
स्वर रहित पद पाठ
स्वस्ति। नः। इन्द्रः। वृद्धश्रवा इति वृद्धऽश्रवाः। स्वस्ति। नः। पूषा। विश्ववेदा इति विश्वऽवेदाः। स्वस्ति। नः। तार्क्ष्यः। अरिष्टनेमिरित्यरिष्टऽनेमिः। स्वस्ति। नः। बृहस्पतिः। दधातु॥१९॥
विषयः - पुनर्मनुष्यैःकिमेष्टव्यमित्याह ॥
सपदार्थान्वयः - हे मनुष्या यो वृद्धश्रवा इन्द्रो नः स्वस्ति यो विश्ववेदाः पूषा नः स्वस्ति यस्तार्क्ष्य इवारिष्टनेमिः सन्नः स्वस्ति यो बृहस्पतिर्नः स्वस्ति दधातु स युष्मभ्यमपि सुखं दधातु ॥ १९ ॥ सपदार्थान्वयः- हे मनुष्याः ! यो वृद्धश्रवाः वृद्धं श्रवः=श्रवणं यस्य सः इन्द्रः परमैश्वर्यवानीश्वरः नः अस्मभ्यं स्वस्ति सुखम्, योविश्ववेदाः विश्वं=सर्वं जगद्वेदो=धनं यस्य सः, पूषा सर्वतः पोषकः नः अस्मभ्यं स्वस्ति सुखम्, यस्तार्क्ष्य: अश्व (इव) इवारिष्टनेमिः योऽरिष्टानि=सुखानि प्रापयति सः सन्, नः अस्मभ्यं स्वस्ति सुखम्, यो बृहस्पतिः बृहतां=महत्तत्त्वादीनां स्वामी पालक: नः अस्मभ्यं स्वस्ति सुखं दधातु; स युष्मभ्यमपि सुखं दधातु॥ २५ । १९॥
पदार्थः -
(स्वस्ति) सुखम् (नः) अस्मभ्यम् (इन्द्रः) परमैश्वर्यवानीश्वरः (वृद्धश्रवाः) वृद्धं श्रवः=श्रवणं यस्य सः (स्वस्ति) (नः) (पूषा) सर्वतः पोषक: (विश्ववेदाः) विश्वं=सर्वं जगद्वेदो=धनं यस्य सः (स्वस्ति) (नः) (तार्क्ष्यः) अश्व इव । तार्क्ष्य इत्यश्वना० । निघं० १ | १४ ॥(अरिष्टनेमिः) योऽरिष्टानि=सुखानि प्रापयति स: । अत्रारिष्टोपपदाण्णीञ् प्रापणे धातोरौणादिको मिः प्रत्ययः । (स्वस्ति) (नः) (बृहस्पतिः) बृहतां=महत्तत्त्वादीनां स्वामी पालक: (दधातु) ॥ १९॥
भावार्थः - मनुष्यैर्यथा स्वार्थं सुखमेष्टव्यं तथाऽन्यार्थमप्येषितव्यम् । यथा कश्चिदपि स्वार्थं दुःखं नेच्छति तथा परार्थमपि नैषितव्यम् ॥ २५ । १९॥
विशेषः - गोतम: । ईश्वरः=स्पष्टम् । स्वराड्बृहती। मध्यमः ।।
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal