English
यजुर्वेद - अध्याय 8/ मन्त्र 2
ऋषिः - आङ्गिरस ऋषिः
देवता - गृहपतिर्मघवा देवता
छन्दः - भूरिक् पङ्क्ति,
स्वरः - पञ्चमः
0
क॒दा च॒न स्त॒रीर॑सि॒ नेन्द्र॑ सश्चसि दा॒शुषे॑। उपो॒पेन्नु म॑घव॒न् भूय॒ऽइन्नु ते॒ दानं॑ दे॒वस्य॑ पृच्यतऽआदि॒त्येभ्य॑स्त्वा॥२॥
स्वर सहित पद पाठक॒दा। च॒न। स्त॒रीः। अ॒सि॒। न। इ॒न्द्र॒। स॒श्च॒सि॒। दा॒शुषे॑। उपो॒पेत्युप॑ऽउप। इत्। नु। म॒घ॒व॒न्निति॑ मघऽवन्। भूयः॑। इत्। नु। ते॒। दान॑म्। दे॒वस्य॑। पृ॒च्य॒ते॒। आ॒दि॒त्येभ्यः॑। त्वा॒ ॥२॥
स्वर रहित मन्त्र
कदा चन स्तरीरसि नेन्द्र सश्चसि दाशुषे । उपोपेन्नु मघवन्भूय इन्नु ते दानन्देवस्य पृच्यतेऽआदित्येभ्यस्त्वा ॥
स्वर रहित पद पाठ
कदा। चन। स्तरीः। असि। न। इन्द्र। सश्चसि। दाशुषे। उपोपेत्युपऽउप। इत्। नु। मघवन्निति मघऽवन्। भूयः। इत्। नु। ते। दानम्। देवस्य। पृच्यते। आदित्येभ्यः। त्वा॥२॥
विषयः - पुनस्तमेवाह ॥
सपदार्थान्वयः - हे इन्द्र=परमैश्वर्ययुक्तपते ! यतस्त्वं कदा कस्मिन् काले चन अपि स्तरी: स्वभावाच्छादक: संकुचितः न+असि भवसि, तस्माद् दाशुषे दानशीलाय इत एव नु क्षिप्रम् उपोप+सश्चसि समीपं प्राप्नोषि। हे मघवन् ! प्रशंसित-धनयुक्त ! देवस्य विदुषः ते=तव यद् दानमित् एव नु शीघ्रं भूयः अधिकंपृच्यते सम्बध्यते, अतोऽहं स्त्रीत्वेनादित्येभ्यः मासेभ्यःसदा सुखप्रापकं त्वा=त्वांत्वां सुखदातारम् आश्रये॥ ८ । २॥ [हे इन्द्र=परमैश्वर्ययुक्तपते ! यतस्त्वं कदाचन स्तरीर्नासि, तस्माद् दाशुष इन्नूपोपसश्चसि,......अतोऽहं स्त्रीत्वेनादित्येभ्यः सदा सुखप्रापकं त्वा=त्वामाश्रये]
पदार्थः -
(कदा) कस्मिन् काले (चन) अपि (स्तरीः) स्वभावाच्छादकः संकुचितः (असि) भवसि (न) निषेधे (इन्द्र) परमैश्वर्य्यपते ! (सश्चसि) प्राप्नोषि । सश्चतीति गतिकर्मसु पठितम्॥ निघं० २। १४ ॥(दाशुषे) दानशीलाय (उपोप) सामीप्ये । उपर्य्यध्यधसः सामीप्ये ॥ अ० ८। १। ७॥ इति द्वित्वम्(इत्) एव (नु) क्षिप्रम् । न्विति क्षिप्रनामसु पठितम् ॥ निघं० २ । १५ ॥(मघवन्) प्रशंसितधनयुक्त (भूयः) अधिकम् (इत) एव (नु) शीघ्रम् (ते) तव (दानम्)(देवस्य) विदुषः (पृच्यते) संबध्यते (आदित्येभ्यः) मासेभ्य (त्वा) त्वां सुखदातारम् ॥अयं मन्त्र: शत० ४।३।५।१०-११ व्याख्यातः ॥२॥
भावार्थः - विवाहकामनया युवत्या स्त्रिया यश्छलकपटाचरणरहितः, सत्यभावप्रकाशक, एकस्त्रीव्रतो, जितेन्द्रिय, उद्योगी, धार्मिको, दाता, विद्वान् भवेत् तमुपयम्य निरन्तरमानन्दितव्यम् ॥ ८ । २॥
विशेषः - आङ्गिरसः ।गृहपतिर्मघवा=धनवान्गृहस्थी॥ भुरिक् पंक्तिः । पञ्चमः ॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal