Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 34/ मन्त्र 58
    ऋषिः - गृत्समद ऋषिः देवता - ब्रह्मणस्पतिर्देवता छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    16

    ब्रह्म॑णस्पते॒ त्वम॒स्य य॒न्ता सू॒क्तस्य॑ बोधि॒ तन॑यं च जिन्व।विश्वं॒ तद्भ॒द्रं यदव॑न्ति दे॒वा बृ॒हद्व॑देम वि॒दथे॑ सु॒वीराः॑।य इ॒मा विश्वा॑। वि॒श्वक॑र्म्मा। यो नः॑ पि॒ता।अन्न॑प॒तेऽन्न॑स्य नो देहि॥५८॥

    स्वर सहित पद पाठ

    ब्रह्म॑णः। प॒ते॒। त्वम्। अ॒स्य। य॒न्ता। सू॒क्तस्येति॑ सुऽउ॒क्तस्य॑। बो॒धि॒। तन॑यम्। च॒। जि॒न्व ॥ विश्व॑म्। तत्। भ॒द्रम्। यत्। अव॑न्ति। दे॒वाः। बृ॒हत्। व॒दे॒म॒। वि॒दथे॑। सु॒वीरा॒ इति॑ सु॒ऽवीराः॑ ॥५८ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    ब्रह्मणस्पते त्वमस्य यन्ता सूक्तस्य बोधि तनयञ्च जिन्व । विश्वन्तद्भद्रँयदवन्ति देवा बृहद्वदेम विदथे सुवीराः । यऽइमा विश्वा विश्वकर्मा यो नः पिताऽअन्नपते न्नस्य नो देहि॥ गलित मन्त्रः यऽइमा विश्वा भुवनानि जुह्वदृषिर्हाता न्यसीदत्पिता नः । सऽआशिषा द्रविणमिच्छमानः प्रथमच्छदवराँऽआविवेश॥ विश्वकर्मा विमनाऽआद्विहाया धाता विधाता परमोत सन्दृक् । तेषामिष्टानि समिषा मदन्ति यत्रा सप्तऽऋषीन्पर एकमाहुः ॥ यो नः पिता जनिता यो विधाता धामानि वेद भुवनानि विश्वा । यो देवानान्नामधाऽएक एव तँ सम्प्रश्नम्भुवना यन्त्यन्या ॥ अन्नपतेन्नस्य नो देह्यनमीवस्य शुष्मिणः । प्रप्र दातारन्तारिषऽऊर्जन्नो धेहि द्विपदे चतुष्पदे ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    ब्रह्मणः। पते। त्वम्। अस्य। यन्ता। सूक्तस्येति सुऽउक्तस्य। बोधि। तनयम्। च। जिन्व॥ विश्वम्। तत्। भद्रम्। यत्। अवन्ति। देवाः। बृहत्। वदेम। विदथे। सुवीरा इति सुऽवीराः॥५८॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 34; मन्त्र » 58
    Acknowledgment

    भावार्थ -
    हे (ब्रह्मणस्पते) महान् राष्ट्र के पालक ! विद्वन् ! आचार्य !( यन्ता त्वम् ) सब राष्ट्र को नियम में रखने हारा तु ( अस्य सूक्तस्य ) इस उत्तम उपदेश योग्य प्रवचन का ( बोधि) स्वयं ज्ञान कर, औरों को उपदेश कर । हमारे ( तनयं च ) पुत्र आदि को ( जिन्व ) विद्या आदि में पुष्ट कर । ( यत् ) जत्र (देवाः) देव, विद्वान् पुरुष (अवन्ति) रक्षा करते हैं (तत्) तब ( विश्वम् ) समस्त कार्य (भद्रम् ) सबको कल्याणकारी होता है । हम (सुवीराः) उत्तम वीर होकर (विदथे) संग्राम में और ज्ञानसभा और यज्ञ में (बृहत् वदेम) बड़ा यश व ज्ञान का उपदेश करें । परमेश्वर के पक्ष में— परमेश्वर समस्त जगत् का नियन्ता है । वह वेदमय सूक्त का ज्ञान कराने वाला है । हमारे पुत्रादि का पोषणकर्त्ता, समस्त कल्याणमय पदार्थ और आचरण को विद्वान् लोग पालन करें। हम यज्ञ में महान् वेद ज्ञान का प्रवचन, उच्चारण करें अथवा यज्ञ में हम उस महान् परमेश्वर की स्तुति करें। जैसे:- 'य इमा विश्व ० ' अ०१७ । १७ । 'विश्वकर्मा ०' अ० १७।२६॥ 'यो नः पिता०' भ० १७।२७॥ 'अन्नपतेऽन्नस्य नो देहि०' अ० ११।८३॥ इन चारों मन्त्रों की व्याख्या उन-उन स्थानों पर देखो ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - गृत्समदः । बृह्मणस्पतिः । निचृत् त्रिष्टुप् । धैवतः ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top