Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 34/ मन्त्र 6
    ऋषिः - शिवसङ्कल्प ऋषिः देवता - मनो देवता छन्दः - स्वराट् त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    3

    सु॒षा॒र॒थिरश्वा॑निव॒ यन्म॑नु॒ष्यान्ने॑नी॒यते॒ऽभीशु॑भिर्वा॒जिन॑ऽइव।हृ॒त्प्रति॑ष्ठं॒ यद॑जि॒रं जवि॑ष्ठं॒ तन्मे॒ मनः॑ शि॒वस॑ङ्कल्पमस्तु॥६॥

    स्वर सहित पद पाठ

    सु॒षा॒र॒थिः। सु॒सा॒र॒थिरिति॑ सुऽसार॒थिः। अश्वा॑नि॒वेत्यश्वा॑न्ऽइव। यत्। म॒नु॒ष्या᳖न्। ने॒नी॒यते॑। अ॒भीशु॑भि॒रित्य॒भीशु॑ऽभिः। वा॒जिन॑ऽइ॒वेति॑ वा॒जिनः॑ऽइव ॥ हृ॒त्प्रति॑ष्ठम्। हृ॒त्प्रतिस्थ॒मिति॑ हृ॒त्ऽप्रति॑स्थम्। यत्। अ॒जि॒रम्। जवि॑ष्ठम्। तत्। मे॒। मनः॑। शि॒वस॑ङ्कल्प॒मिति॑ शि॒वऽस॑ङ्कल्पम्। अ॒स्तु॒ ॥६ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    सुषारथिरश्वानिव यन्मनुष्यान्नेनीयतेऽभीशुभिर्वाजिनऽइव। हृत्प्रतिष्ठँयदजिरञ्जविष्ठन्तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    सुषारथिः। सुसारथिरिति सुऽसारथिः। अश्वानिवेत्यश्वान्ऽइव। यत्। मनुष्यान्। नेनीयते। अभीशुभिरित्यभीशुऽभिः। वाजिनऽइवेति वाजिनःऽइव॥ हृत्प्रतिष्ठम्। हृत्प्रतिस्थमिति हृत्ऽप्रतिस्थम्। यत्। अजिरम्। जविष्ठम्। तत्। मे। मनः। शिवसङ्कल्पमिति शिवऽसङ्कल्पम्। अस्तु॥६॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 34; मन्त्र » 6
    Acknowledgment

    भावार्थ -
    (सुपारथिः = सु-सारथिः) उत्तम सारथि, कोचवान् (अभीशुभिः) बागों से ( वाजिनः ) वेगवान् (अश्वान् इव) अश्वों को जिस प्रकार (नेनीयते) ले जाता है उसी प्रकार ( यत् ) जो मन, (अभीपुभिः) शीघ्र: गतियों और प्रेरक वृत्तियों से ( वाजिनः) ज्ञान और बल से युक्त (मनुष्यान् ) मननशील प्राणियों को (नेनीयते) ले जाता है और ( यत् ) जो ( हृत्- प्रतिष्ठम् ) हृदय स्थान में स्थित और ( अजिरम् ) जरा आदि दशाओं से रहित, सदा बलवान्, अथवा विषयों के प्रति इन्द्रियों को ले जाने और स्वयं संकल्प द्वारा जाने में समर्थ है और जो ( जविष्ठम् ) सबसे अधिक वेगवान् है ( तत् ते मनः ) वह मेरा मन ( शिवसंकल्पम् अस्तु ) शुभ संकल्प वाला हो ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - मनः । स्वराट् त्रिष्टुप् । धैवतः ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top