यजुर्वेद - अध्याय 19/ मन्त्र 68
ऋषिः - शङ्ख ऋषिः
देवता - पितरो देवताः
छन्दः - स्वराट् पङ्क्तिः
स्वरः - पञ्चमः
0
इ॒दं पि॒तृभ्यो॒ नमो॑ऽअस्त्व॒द्य ये पूर्वो॑सो॒ यऽउप॑रास ई॒युः। ये पार्थि॑वे॒ रज॒स्या निष॑त्ता॒ ये वा॑ नू॒नꣳ सु॑वृ॒जना॑सु वि॒क्षु॥६८॥
स्वर सहित पद पाठइ॒दम्। पि॒तृभ्य॒ इति॑ पि॒तृभ्यः॑ नमः॑। अ॒स्तु॒। अ॒द्य। ये। पूर्वा॑सः। ये। उप॑रासः। ई॒युः। ये। पार्थि॑वे। रज॑सि। आ। निष॑त्ताः। निस॑त्ता॒ इति॒ निऽस॑त्ताः। ये। वा॒। नू॒नम्। सु॒वृ॒जना॒स्विति॑ सुऽवृ॒जना॑सु। वि॒क्षु ॥६८ ॥
स्वर रहित मन्त्र
इदम्पितृभ्यो नमोऽअस्त्वद्य ये पूर्वासो यऽउपरासऽईयुः । ये पार्थिवे रजस्या निषत्ता ये वा नूनँ सुवृजनासु विक्षु ॥
स्वर रहित पद पाठ
इदम्। पितृभ्य इति पितृभ्यः नमः। अस्तु। अद्य। ये। पूर्वासः। ये। उपरासः। ईयुः। ये। पार्थिवे। रजसि। आ। निषत्ताः। निसत्ता इति निऽसत्ताः। ये। वा। नूनम्। सुवृजनास्विति सुऽवृजनासु। विक्षु॥६८॥
विषय - पुनश्च तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - (पुत्र वा गृहस्थजन म्हणतात) (ये) जे पितरजन (पूर्वासः) आमच्यापेक्षा वयाने आणि ज्ञानाच्या दृष्टीने वृद्ध आहेत, तसेच (ये) जे पिता, पितामह आदीजन (उपरासः) वानप्रस्थ वा संन्यासाश्रम स्वीकारलेले आहेत आणि गृहस्थाश्रमातील विषयभोगांना कंटाळून उदासिनचित्त विरागी वानप्रस्थ व संन्यासी (ईयुः) झाले आहेत, (त्यांना आम्ही सुसंस्कारित अन्न देत आहोत) या शिवाय (ये) जे पितर (पार्थिवे) पृथ्वीवरील (ज्ञात-अज्ञात) (रजसि) लोकात (वा प्रदेशात) (आ, निषत्ताः) निवास करीत आहेत, (वा) अथवा (ये) जे (नूनम) निश्चयाने (सुवृजनासु) चांगली आचरण असणारी (विक्षु) प्रजा (वा संतान) होण्यासाठी यत्न करतात, त्या (पितृभ्यः) पिता आदी लोकांसाठी (अद्य) आज (आम्ही गृहस्थ जन) (इदम्) हे शुद्ध रूचकर भोजन (अस्तु) प्रस्तुत करीत आहोत (याचा त्या सर्वांनी स्वीकार करावा) ॥68॥
भावार्थ - भावार्थ - या जगात प्रजेत (समाजात) सुधारणा करणारे, आम्ही सामान्यजनांपेक्षा) श्रेष्ठ, विरक्त वानप्रस्थ वा संन्यासाश्रम स्वीकारलेले, जे पिता आदी वंदनीय लोक आहेत, ??? सदा त्यांची सेवा केली पाहिजे. तसे न केल्यास समाजाची फार मोठी हानी होईल (वा होते), यात शंका नाही ॥68॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal