Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 34
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 34/ मन्त्र 11
    ऋषिः - गृत्समद ऋषिः देवता - सरस्वती देवता छन्दः - निचृदनुष्टुप् स्वरः - गान्धारः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    0

    पञ्च॑ न॒द्यः सर॑स्वती॒मपि॑ यन्ति॒ सस्रो॑तसः।सर॑स्वती॒ तु प॑ञ्च॒धा सो दे॒शेऽभ॑वत् स॒रित्॥११॥

    स्वर सहित पद पाठ

    पञ्च॑। न॒द्यः᳕। सर॑स्वतीम्। अपि॑। य॒न्ति॒। सस्रो॑तस॒ इति॒ सऽस्रो॑तसः ॥ सर॑स्वती। तु। प॒ञ्च॒धा। सा। उँ॒ इत्यूँ॑। दे॒शे। अ॒भ॒व॒त्। स॒रित् ॥११ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    पञ्च नद्यः सरस्वतीमपि यन्ति सस्रोतसः । सरस्वती तु पञ्चधा सो देशे भवत्सरित् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    पञ्च। नद्यः। सरस्वतीम्। अपि। यन्ति। सस्रोतस इति सऽस्रोतसः॥ सरस्वती। तु। पञ्चधा। सा। उँ इत्यूँ। देशे। अभवत्। सरित्॥११॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 34; मन्त्र » 11
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - मनुष्यांनी हे जाणून घ्यायला हवे की (सस्रोतसः) एका मनाच्या विविध प्रवाहात (पञ्च) पाच (नद्यः) नदीप्रमाणे वाहणार्‍या पाच ज्ञानेन्द्रियांची जी वृत्ती आहे, ती (सरस्वतीम्) प्रशंसनीय विज्ञानमय वाणी (अपि, यन्ति) प्राप्त करते (नेत्र, कर्ण आदी ज्ञानेंद्रियांचे कार्य वाणीद्वारे प्रकट होते) ( सा, उ) आणि ती (सरित्) वाहणारी (सरस्वती) वाणी (देशे) आपल्या निवासस्थानात (अर्थात् मुखात वा जिह्वते) (पञ्चधा) पाच ज्ञानेन्द्रियांच्या पाच विषय (शब्द, रूप, गंध, स्पर्श आणि रस) या पाच विषयांनुसार पाच प्रकारची (तु) निश्‍चयाने (अभवत्) होते. (वाणी ज्ञानेंद्रियांनी ग्रहण केलेले विषय अभिव्यक्त करते) ॥11॥

    भावार्थ - भावार्थ -या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. मनुष्यांनी हे जाणून घ्यावे की शब्द आदी पाच विषयांवर आश्रित वाणी नदीच्या प्रवाहाप्रमाणे (सतत वाहणारी) असते. तिचे हे वैशिष्ट्य जाणून घेऊन मनुष्यांनी तिचा यथोचित प्रचार व मधुर उपयोग करावा. ॥11॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top