सपदार्थान्वयः - हे यज्ञकर्तृकारयितारौ! घृतेनाक्तौ=घृतमनस्कौ घृतेनाऽऽसक्तचितौ यज्ञकर्त्ता यज्ञकारयिता च युवां पशून् गवादीन् त्रायेथांरक्षेताम्। त्वमेकैकोदेवेन सर्वगतेन वातेन वायुना सह सजूः मित्रमिव उरोः वहोः अन्तरिक्षात् प्रियं= प्रेमोत्पादकं सुखं प्रसन्नतासंपादि सुखं रेवति प्रशस्तैवर्य्ययुक्तेयजमाने यज्ञाऽनुष्ठातरि धाः धेहि आ+विश=तत्स्वान्तवृत्तिमाप्नुहि समन्ताद् विश।अस्य हविषः होतव्यस्य त्मना=आत्मना यज संगच्छस्व=एकीभव। अस्य तन्वा सम्+भव=एकीभव न द्वैधमाचर। हे वर्षो यज्ञकर्मणा सर्वसुखसेचक! त्वं देवेभ्यः दीव्यन्ति=प्रकाशन्ते सत्कर्माऽनुष्ठानेन ये तेभ्यो धर्मिष्ठेभ्यो विद्वद्भयः स्वाहा सत्कृत्यनुकूलां देवेभ्यः शुभेभ्यो गुणेभ्यः स्वाहा सत्कृत्यनुरूपां तद्यज्ञंदिदृक्षुभ्यः पुनः पुनरागतेभ्यो विद्वद्भ्योऽसकृत् सत्कृत्यनुरूपां वाचमुदीरयन् वर्षीयसि सर्वसुखमभिवर्षति यज्ञे यज्ञपतिं यज्ञपालकंधाःधेहि ।। ६ । ११ ।। [हे यज्ञकर्तृ कारयितारौ!...युवां पशून् त्रायेथाम्, त्वमेकैको देवेन वातेन.....प्रियम्=प्रेमोत्पादकं सुखं........यजमाने धाः]

पदार्थः -
(घृतेन) (अक्तौ) घृतेनासक्तचित्तौ यज्ञकर्त्ता यज्ञकारयिता च (पशून्) गवादीन् (त्रायेथाम्) रक्षेताम् (रेवति) प्रशस्तैश्वर्ययुक्ते (यजमाने) यज्ञानुष्ठातरि (प्रियम्) प्रसन्नतासम्पादि सुखम् (धाः) धेहि। अत्र लोडर्थे लुङ् अडभावश्च (आ) समन्तात् (विश) (उरोः) बहोः (अन्तरिक्षात्) (सजूः) मित्रमिव (देवेन) सर्वगतेन (वातेन) वायुना सह (अस्य) (हविषः) होतव्यस्य।कर्मणि षष्ठी (त्मना) आत्मना (यज) संगच्छस्व=एकीभव (सम्) (अस्य) (तन्वा) (भव) (वर्षो) यज्ञकर्म्मणा सर्वसुखसेचक! (वर्षीयसि) सर्वसुखमभिवर्षति [यज्ञे] (यज्ञपतिम्) यज्ञपालकम् (धाः) धेहि (स्वाहा) सत्कृत्यानुकूलाम् (देवेभ्यः) दीव्यन्ति=प्रकाशन्ते सत्कर्म्मानुष्ठानेन ये तेभ्यो धर्मिष्ठेभ्यो विद्वद्भयः (देवेभ्यः) शुभेभ्यो गुणेभ्यः (स्वाहा) सत्कृत्यनुरूपाम् ॥ अयं मंत्र: शत० ३।८।१।५-१६ व्याख्यातः ॥ ११।।

भावार्थः - यज्ञार्थं घृतादिमभीप्सुभिर्मनुष्यैः पशवो रक्षणीया, घृतादिसद्द्रव्येणाग्निहोत्रादियज्ञान् संपाद्य तैर्जलवायू संशोध्य सर्वेषां प्राणिनामभीष्टं संसाध्यम्।। ६ । ११।।

विशेषः - मेधातिथिः। वातः=वायुः। भुरिगार्च्युष्णिक्। ऋषभः। उरोरित्यस्य भुरिगार्ष्युष्णिक्। वर्षो इत्यस्य स्वराडार्च्युष्णिक्। ऋषभः।।