English
यजुर्वेद - अध्याय 6/ मन्त्र 29
ऋषिः - मधुच्छन्दा ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - भूरिक् आर्षी गायत्री,
स्वरः - षड्जः
11
यम॑ग्ने पृ॒त्सु मर्त्य॒मवा॒ वाजे॑षु॒ यं जु॒नाः। स यन्ता॒ शश्व॑ती॒रिषः॒ स्वाहा॑॥२९॥
स्वर सहित पद पाठयम्। अ॒ग्ने॒। पृत्स्विति॑ पृ॒त्ऽसु। मर्त्य॑म्। अवाः॑। वाजे॑षु। यम्। जु॒नाः। सः। यन्ता॑। शश्व॑तीः। इषः॑। स्वाहा॑ ॥२९॥
स्वर रहित मन्त्र
यमग्ने पृत्सु मर्त्यमवा वाजेषु यञ्जुनाः । स यन्ता शश्वतीरिषः स्वाहा ॥
स्वर रहित पद पाठ
यम्। अग्ने। पृत्स्विति पृत्ऽसु। मर्त्यम्। अवाः। वाजेषु। यम्। जुनाः। सः। यन्ता। शश्वतीः। इषः। स्वाहा॥२९॥
विषयः - अथ स विद्वांसं किमाहेत्युपदिश्यते॥
सपदार्थान्वयः - हे अग्ने सर्वगुणवर! त्वं पृत्सु सङ्ग्रामेषु यं मर्त्यं मनुष्यम् अवाःरक्षेः, यं च वाजेषु अन्ननिमित्तक्षेत्राऽऽदिषु जुनाः गमयेः सः शश्वती: अविनश्वराः इषः इष्यन्ते यास्ताः प्रजा: [स्वाहा] उत्साहिकया वाचा यन्ता स्यात् ।। ६ । २९॥ [हे अग्ने! त्वं पृत्सु यं मर्त्यमवा....स शश्वतीरिषः [स्वाहा] यन्ता स्यात्]
पदार्थः -
(यम्) (अग्ने) सर्वगुणवर! (पृत्सु) संग्रामेषु। पृत्स्विति संग्रामनामसु पठितम्।। निघं० २ । १७ ॥ ( मर्त्यम्) मनुष्यम् (अवाः) रक्षेः (वाजेषु) अन्ननिमित्तक्षेत्रादिषु (यम्) (जुना:) गमये: (सः) (यन्ता) (शश्वतीः) अविनश्वराः (इषः) इष्यन्ते यास्ताः प्रजा: (स्वाहा) उत्साहिकया वाचा॥ अयं मन्त्रः श० ३ । ९। ३ । ३१-३२ व्याख्यातः ॥ २९॥
भावार्थः - गुरुशिक्षया सर्वस्य सुखं वर्द्धत एव ।। ६ । २९।।
विशेषः - मधुच्छन्दाः। अग्निः=सर्वगुणसम्पन्नो विद्वान्॥ भुरिगार्षी गायत्री। षड्जः॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal