Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 9
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 17 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 9/ मन्त्र 38
    ऋषिः - देवावत ऋषिः देवता - रक्षोघ्नो देवता छन्दः - भूरिक ब्राह्मी बृहती, स्वरः - मध्यमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    0

    दे॒वस्य॑ त्वा सवि॒तुः प्र॑स॒वेऽश्विनो॑र्बा॒हुभ्यां॑ पू॒ष्णो हस्ता॑भ्याम्। उ॒पा॒शोर्वी॒र्येण जुहोमि ह॒तꣳ रक्षः॒ स्वाहा॒ रक्ष॑सां त्वा व॒धायाव॑धिष्म॒ रक्षोऽव॑धिष्मा॒मुम॒सौ ह॒तः॥३८॥

    स्वर सहित पद पाठ

    दे॒वस्य॑। त्वा॒। स॒वि॒तुः। प्र॒स॒व इति॑ प्रऽस॒वे। अ॒श्विनोः॑। बा॒हुभ्या॒मिति॑ बा॒हुऽभ्या॑म्। पू॒ष्णः। हस्ता॑भ्याम्। उ॒पा॒शोरित्यु॑पऽअ॒ꣳशोः। वी॒र्येण। जु॒हो॒मि॒। ह॒तम्। रक्षः॑। स्वाहा॑। रक्ष॑साम्। त्वा॒। व॒धाय॑। अव॑धिष्म। रक्षः॑। अव॑धिष्म। अ॒मुम्। अ॒सौ। ह॒तः ॥३८॥

    स्वर रहित मन्त्र

    देवस्य त्वा सवितुः प्रसवे श्विनोर्बाहुभ्याम्पूष्णो हस्ताभ्याम् । उपाँशोर्वीर्येण जुहोमि हतँ रक्षः स्वाहा रक्षसान्त्वा वधायावधिष्म रक्षोवधिष्मामुमसौ हतः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    देवस्य। त्वा। सवितुः। प्रसव इति प्रऽसवे। अश्विनोः। बाहुभ्यामिति बाहुऽभ्याम्। पूष्णः। हस्ताभ्याम्। उपाशोरित्युपऽअꣳशोः। वीर्येण। जुहोमि। हतम्। रक्षः। स्वाहा। रक्षसाम्। त्वा। वधाय। अवधिष्म। रक्षः। अवधिष्म। अमुम्। असौ। हतः॥३८॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 9; मन्त्र » 38
    Acknowledgment

    सपदार्थान्वयः - हे राजन् ! अह स्वाहा सत्यया क्रियया सवितुः ऐश्वर्य्योत्पादकस्य सेनेशस्य देवस्य प्रकाशितन्यायस्य प्रसवे ऐश्वर्ये उपांशोः उप=समीपेऽनीति, तस्य वीर्य्येण सामर्थ्येन अश्विनोः सूर्य्याचन्द्रमसोरिव सभासेनापत्योः बाहुभ्यां, पूष्णः पुष्टिकर्त्तुर्वैद्यस्य हस्ताभ्यां रक्षसां दुष्टानां वधाय विनाशाय त्वा त्वां जुहोमि गृह्णामि। यथा त्वया [अमुम्] परोक्षं रक्षः राक्षसं=हतं विनष्टंतथा वयमप्यवधिष्म हन्याम । यथासौ दूरस्थः हतः विनष्टः स्यात्, तथा वयमेतं [रक्षः] दुष्टाचारम् अवधिष्म ताडयेम ॥ ९ । ३८ ॥ [हे राजन् ! अहं.......रक्षसां वधाय त्वा जुहोमि]

    पदार्थः -
    (देवस्य) प्रकाशितन्यायस्य (त्वा) त्वाम् (सवितुः) ऐश्वर्य्योत्पादकस्य सेनेशस्य (प्रसवे) ऐश्वर्ये (अश्विनो:) सूर्याचन्द्रमसोरिव सभासेनापत्योः (बाहुभ्याम्) (पूष्णः) पुष्टिकर्तुर्वेद्यस्य (हस्ताभ्याम्) (उपांशोः) उप=समीपेऽनीति तस्य । अत्रानधातोरु: शुगागमश्च (वीर्य्येण) सामर्थ्येन (जुहोमि) गृह्णामि (हतम्) विनष्टम् (रक्षः) राक्षसम्।रक्षो रक्षितव्यमस्माद्रहसि क्षणोतीति वा रात्रौ नक्षत इति वा ।। निरु० ४ । १८ ॥ (स्वाहा ) सत्यया क्रियया (रक्षसाम्) दुष्टानाम् (त्वा) त्वाम् (बधाय) विनाशाय (अवधिष्म) हन्याम (रक्षः) दुष्टाचारम् (अवधिष्म) ताडयेम (अमुम्) परोक्षम् (असौ) दूरस्थ: (हतः) विनष्टः ॥ अयं मन्त्रः शत० ५ । २ । ४ । १७-२० व्याख्यातः ॥ ३८ ॥

    भावार्थः - प्रजास्थजना: स्वरक्षणाय, दुष्टनिवारणाय, विद्याधर्मप्रवृत्तये च सुशीलं राजानं स्वीकुर्युः ॥ ९ । ३८ ॥

    विशेषः - देववातः। रक्षोघ्नः=रक्षसां हन्ता राजा ॥ स्वराड्ब्राह्मी बृहतो। मध्यमः॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top