English
यजुर्वेद - अध्याय 20/ मन्त्र 13
ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः
देवता - अध्यापकोपदेशकौ देवते
छन्दः - अनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
1
लोमा॑नि॒ प्रय॑ति॒र्मम॒ त्वङ् म॒ऽआन॑ति॒राग॑तिः। मा॒सं म॒ऽउप॑नति॒र्वस्वस्थि॑ म॒ज्जा म॒ऽआन॑तिः॥१३॥
स्वर सहित पद पाठलोमा॑नि। प्रय॑ति॒रिति॒ प्रऽय॑तिः। मम॑। त्वक्। मे॒। आन॑ति॒रि॒त्याऽन॑तिः। आग॑ति॒रित्याऽग॑तिः। मा॒सम्। मे॒। उप॑नति॒रित्युप॑ऽनतिः। वसु॑। अस्थि॑। म॒ज्जा। मे॒। आन॑ति॒रित्याऽन॑तिः ॥१३ ॥
स्वर रहित मन्त्र
लोमानि प्रयतिर्मम त्वङ्मऽआनतिरागतिः । माँसम्मऽउपनतिर्वस्वस्थि मज्जा मऽआनतिः ॥
स्वर रहित पद पाठ
लोमानि। प्रयतिरिति प्रऽयतिः। मम। त्वक्। मे। आनतिरित्याऽनतिः। आगतिरित्याऽगतिः। मासम्। मे। उपनतिरित्युपऽनतिः। वसु। अस्िथ। मज्जा। मे। आनतिरित्याऽनतिः॥१३॥
विषय - পুনস্তমেব বিষয়মাহ ॥
পুনঃ সেহ বিষয়কে পরবর্ত্তী মন্ত্রে বলা হইয়াছে ॥
पदार्थ -
পদার্থঃ- হে অধ্যাপক ও উপদেশকগণ ! যেমন (মম) আমার (লোমানি) লোম বা (প্রয়তিঃ) যাহা দ্বারা প্রযত্ন করি অথবা (মে) আমার (ত্বক্) ত্বক্ (আনতিঃ) বা যদ্দ্বারা সব দিক দিয়া নম্র হয় (মাংসম্) মাংস বা (আগতিঃ) আগমন তথা (মে) আমার (বসু) দ্রব্য (উপনতিঃ) বা যদ্দ্বারা নম্র হয়, (মে) আমার (অস্থি) হাড় ও (মজ্জা) মজ্জা (আনতিঃ) বা উত্তম প্রকারে নমন হয় সেইরূপ তোমরাও প্রযত্ন করিতে থাক ॥ ১৩ ॥
भावार्थ - ভাবার্থঃ- অধ্যাপক, উপদেশকগণকে এই রকম প্রযত্ন করা উচিত যে, যাহা দ্বারা সুশিক্ষাযুক্ত সব পুরুষ এবং সব কন্যা সুন্দর অঙ্গ ও স্বভাব যুক্ত দৃঢ়, বলযুক্ত, ধার্মিক বিদ্যা দ্বারা যুক্ত হউক ॥ ১৩ ॥
मन्त्र (बांग्ला) - লোমা॑নি॒ প্রয়॑তি॒র্মম॒ ত্বঙ্ ম॒ऽআন॑তি॒রাগ॑তিঃ ।
মা॒ᳬंসং ম॒ऽউপ॑নতি॒র্বস্বস্থি॑ ম॒জ্জা ম॒ऽআন॑তিঃ ॥ ১৩ ॥
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - লোমানীত্যস্য প্রজাপতির্ঋষিঃ । অধ্যাপকোপদেশকৌ দেবতে । অনুষ্টুপ্ ছন্দঃ ।
গান্ধারঃ স্বরঃ ॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal