यजुर्वेद - अध्याय 13/ मन्त्र 12
ऋषिः - वामदेव ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - भुरिगार्षी पङ्क्तिः
स्वरः - पञ्चमः
4
उद॑ग्ने तिष्ठ॒ प्रत्यात॑नुष्व॒ न्यमित्राँ॑२ऽ ओषतात् तिग्महेते। यो नो॒ऽ अरा॑तिꣳ समिधान च॒क्रे नी॒चा तं ध॑क्ष्यत॒सं न शुष्क॑म्॥१२॥
स्वर सहित पद पाठउत्। अ॒ग्ने॒। ति॒ष्ठ॒। प्रति॑। आ। त॒नु॒ष्व॒। नि। अ॒मित्रा॑न्। ओ॒ष॒ता॒त्। ति॒ग्म॒हे॒त॒ इति॑ तिग्मऽहेते। यः। नः॒। अरा॑तिम्। स॒मि॒धा॒नेति॑ सम्ऽइधान। च॒क्रे। नी॒चा। तम्। ध॒क्षि॒। अ॒त॒सम्। न। शुष्क॑म् ॥१२ ॥
स्वर रहित मन्त्र
उदग्ने तिष्ठ प्रत्या तनुष्व न्यमित्राँऽ ओषतात्तिग्महेते । यो नो अरातिँ समिधान चक्रे नीचा तन्धक्ष्यतसन्न शुष्कम् ॥
स्वर रहित पद पाठ
उत्। अग्ने। तिष्ठ। प्रति। आ। तनुष्व। नि। अमित्रान्। ओषतात्। तिग्महेत इति तिग्मऽहेते। यः। नः। अरातिम्। समिधानेति सम्ऽइधान। चक्रे। नीचा। तम्। धक्षि। अतसम्। न। शुष्कम्॥१२॥
विषय - प्रजा के व्यथादायी शत्रुओं पर आक्रमण और उनको भस्म कर डालने का आदेश ।
भावार्थ -
हे ( अग्ने ) अग्ने ! सेनापते ! राजन् ! सू ( उत् तिष्ठ ) उठ शत्रु के प्रति आक्रमण करने के लिये तैयार हो । ( प्रति आतनुष्व ) शत्रु के विपरीत अपने बल और राज्य को विस्तृत कर । हे ( तिग्महेते ) तीक्ष्ण शस्त्रों से युक्त राजन् ! तू ( अमित्रान्)शत्रुओं को ( निः ओषतात् ) सर्वथा जला डाल । हे ( सम्-इधान ) उत्तम तेजस्विन् ! ( यः ) जो (नः) हमारे साथ ( अरातिम् ) शत्रुता का व्यवहार ( चक्रे ) करता है ।
( तमू ) उसको ( शुष्कम् ) सूखे वृक्ष को अग्नि के समान ( नीचा धक्षि ) नीचे गिराकर जला डाल ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वामदेव ऋषिः । अग्निर्देवता । भुरिगार्षी पंक्तिः । पञ्चमः ॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal