यजुर्वेद - अध्याय 16/ मन्त्र 12
ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः
देवता - रुद्रो देवता
छन्दः - निचृदार्ष्यनुस्टुप्
स्वरः - गान्धारः
1
परि॑ ते॒ धन्व॑नो हे॒तिर॒स्मान् वृ॑णक्तु वि॒श्वतः॑। अथो॒ यऽइ॑षु॒धिस्तवा॒रेऽअ॒स्मन्निधे॑हि॒ तम्॥१२॥
स्वर सहित पद पाठपरि॑। ते॒। धन्व॑नः। हे॒तिः। अ॒स्मान्। वृ॒ण॒क्तु॒। वि॒श्वतः॑। अथो॒ऽइत्यथो॑। यः। इ॒षु॒धिरिती॑षु॒ऽधिः। तव॑। आ॒रे। अ॒स्मत्। नि। धे॒हि॒। तम् ॥१२ ॥
स्वर रहित मन्त्र
परि ते धन्वनो हेतिरस्मान्वृणक्तु विश्वतः । अथो यऽइषुधिस्तवारे अस्मन्निधेहि तम् ॥
स्वर रहित पद पाठ
परि। ते। धन्वनः। हेतिः। अस्मान्। वृणक्तु। विश्वतः। अथोऽइत्यथो। यः। इषुधिरितीषुऽधिः। तव। आरे। अस्मत्। नि। धेहि। तम्॥१२॥
विषय - राजा के शस्त्र प्रजा को कष्टप्रद न हों।
भावार्थ -
( ते धन्वनः हेतिः ) हे रुद्र ! तेरे धनुषं का बाण (अस्मान् ) सदा ( विश्वतः ) सब ओर से ( परिवृणक्तु ) रक्षा करे, शत्रुओं से बचावे । (अथो ) और ( यः तत्र इषुधिः ) जो तेरा बाण आदि शास्त्रों को रखने का तर्कस या शस्त्रागार है उसको ( अस्मत् ) हम से ( आरे) दूर ( निधेहि ) रख शस्त्रागार और तोप खाना नगर से पर्याप्त दूर हो जिससे फटने पर नगर की हानि न हो । शस्त्रों तोपों को नगर के चारों ओर रक्षार्थ लगावें ।
टिप्पणी -
१२, ११ इति मन्त्रक्रमविपर्ययः । काण्व० ।
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal