यजुर्वेद - अध्याय 29/ मन्त्र 34
ऋषिः - भार्गवो जमदग्निर्ऋषिः
देवता - विद्वान् देवता
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
0
यऽइ॒मे द्यावा॑पृथि॒वी जनि॑त्री रू॒पैरपि॑ꣳश॒द् भुव॑नानि॒ विश्वा॑।तम॒द्य हो॑तरिषि॒तो यजी॑यान् दे॒वं त्वष्टा॑रमि॒ह य॑क्षि वि॒द्वान्॥३४॥
स्वर सहित पद पाठयः। इ॒मेऽइती॒मे। द्यावा॑पृथि॒वीऽइति॒ द्यावा॑पृथि॒वी। जनि॑त्री॒ऽइति॒ जनि॑त्री। रू॒पैः। अपि॑ꣳशत्। भुव॑नानि। विश्वा॑। तम्। अ॒द्य। हो॒तः॒। इ॒षि॒तः। यजी॑यान्। दे॒वम्। त्वष्टा॑रम्। इ॒ह। य॒क्षि॒। वि॒द्वान् ॥३४ ॥
स्वर रहित मन्त्र
यऽइमे द्यावापृथिवी जनित्री रूपैरपिँशद्भुवनानि विश्वा । तमद्य होतरिषितो यजीयान्देवन्त्वष्टारमिह यक्षि विद्वान् ॥
स्वर रहित पद पाठ
यः। इमेऽइतीमे। द्यावापृथिवीऽइति द्यावापृथिवी। जनित्रीऽइति जनित्री। रूपैः। अपिꣳशत्। भुवनानि। विश्वा। तम्। अद्य। होतः। इषितः। यजीयान्। देवम्। त्वष्टारम्। इह। यक्षि। विद्वान्॥३४॥
विषय - पुनश्च, त्याच विषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (होतः) ग्रहण करणारे (ज्ञानाचा स्वीकार करणारे, हे जिज्ञासू जन) (यः) जो (यजीयान्) संगती वा संगठण निर्माण करणारा (इषितः) सद्भावनेने प्रेरित असा तो जो (विद्वान) सर्व क्षेत्रात गती असलेला परिपूर्ण विद्वान आहे. तो (इह) या शिक्षण-प्रशिक्षण कार्यक्रमात (रूपैः) चित्र-विचित्र प्रभावांद्वारे (इमे) या (जनित्री) अनेक पदार्थ वा कार्य उत्पन्न करणार्या (द्यावापृथिवी) विद्युत व पृथ्वी आदीद्वारे (विश्वा) सर्व (भुवनानि) लोकांना (अपिंशत्) अवयवरूप करतो (तो वैज्ञानिक विद्युतशक्ती द्वारा सर्व भूमीला अतिव्याप्त करतो व विविध कार्यें पूर्ण करून घेतो) (तम्) त्या (त्वष्टारम्) जगाचा संयोग-वियोग करणार्या (देवम्) ईश्वराचा (अद्य) हे विद्वान, आज तू (यक्ष) संग वा ध्यान करतोस, त्यामुळे तुझा सत्कार करणे उचित आहे. ॥34॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. या सृष्टीत परमेश्वराच्या निर्मिती-कौशल्याची जी वैशिष्ट्यें दिसतात, त्यांना ओळखून माणसाने शिल्पविद्येचा उचित उपयोग केला पाहिजे. ॥34॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal