यजुर्वेद - अध्याय 33/ मन्त्र 26
ऋषिः - विश्वामित्र ऋषिः
देवता - इन्द्रो देवता
छन्दः - भुरिक् पङ्क्तिः
स्वरः - पञ्चमः
1
इन्द्रो॑ वृ॒त्रम॑वृणो॒च्छर्द्ध॑नीतिः॒ प्र मा॒यिना॑ममिना॒द्वर्प॑णीतिः।अह॒न् व्यꣳसमु॒शध॒ग्वने॑ष्वा॒विर्धेना॑ऽअकृणोद्रा॒म्याणा॑म्॥२६॥
स्वर सहित पद पाठइन्द्रः॑। वृ॒त्रम्। अ॒वृ॒णो॒त्। शर्द्ध॑नीति॒रिति॒ शर्द्ध॑ऽनीतिः। प्र। मा॒यिना॑म्। अ॒मि॒ना॒त्। वर्प॑णीतिः। वर्प॑नीति॒रिति॒ वर्प॑ऽनीतिः ॥ अह॑न्। व्य॑ꣳस॒मिति॒ विऽअ॑ꣳसम्। उ॒शध॑क्। वने॑षु। आ॒विः। धेनाः॑ अ॒कृ॒णो॒त्। रा॒म्याणा॑म् ॥२६ ॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्द्रो वृत्रमवृणोच्छर्धनीतिः प्र मायिनाममिनाद्वर्पणीतिः । अहन्व्यँसमुशधग्वनेष्वाविर्धेनाऽअकृणोद्राम्याणाम् ॥
स्वर रहित पद पाठ
इन्द्रः। वृत्रम्। अवृणोत्। शर्द्धनीतिरिति शर्द्धऽनीतिः। प्र। मायिनाम्। अमिनात्। वर्पणीतिः। वर्पनीतिरिति वर्पऽनीतिः॥ अहन्। व्यꣳसमिति विऽअꣳसम्। उशधक्। वनेषु। आविः। धेनाः अकृणोत्। राम्याणाम्॥२६॥
विषय - साहसी पुरुष के कर्त्तव्य।
भावार्थ -
(शर्धनीतिः) बल, सेनाबल को अग्रणी होकर ले चलने वाला (इन्द्रः) शत्रुसंहारक सेनापति ( वृत्रम् अवृणोत् ) नगररोधी शत्रु को रोक ले और (वर्पणीतिः) नानारूपों के व्यूहों के करने और चलाने में चतुर सेनापति ( मायिनाम् ) मायावी पुरुषों को भी (अमिनात्) विनाश करे । (वनेषु) वनों में लगा ( उशधग् ) अग्नि जैसे सबको भस्म कर देता है । वैसे ( उशधग्) पराये धन के लोभी चोर डाकू आदि को पीड़ित करने में कुशल राजा (वनेषु) वनों में स्थित ( व्यंसम् ) अपने पराये धनों को हरने वाले चोर को उसके बाहुएं या कन्धे काट करके ( अहन् मारे और ( राम्याणाम् ) प्रसन्न करने बाले स्तुति पाठकों की (धेना) वाणियों को (आवि: अकृणोत् ) प्रकट करे ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - विश्वामित्रः । इन्द्रः । भुरिक् पंक्तिः । पंचमः ॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal