Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 8/ मन्त्र 34
    ऋषिः - मधुच्छन्दा ऋषिः देवता - गृहपतिर्देवता छन्दः - विराट आर्षी अनुष्टुप्, स्वरः - गान्धारः
    2

    यु॒क्ष्वा हि के॒शिना॒ हरी॒ वृष॑णा कक्ष्य॒प्रा। अथा॑ नऽइन्द्र सोमपा गि॒रामुप॑श्रुतिं॑ चर। उ॒प॒या॒मगृ॑हीतो॒ऽसीन्द्रा॑य त्वा षोड॒शिन॑ऽए॒ष ते॒ योनि॒रिन्द्रा॑य त्वा षोड॒शिने॑॥३४॥

    स्वर सहित पद पाठ

    यु॒क्ष्व। हि। के॒शिना॑। हरी॒ऽइति॒ हरी॑। वृष॑णा। क॒क्ष्य॒प्रेति॑ कक्ष्य॒ऽप्रा। अथ॑। नः॒। इ॒न्द्र॒। सो॒मपा॒ इति॑ सोमऽपाः। गि॒राम्। उप॑श्रुति॒मित्युप॑ऽश्रुतिम्। च॒र॒। उ॒प॒या॒मगृ॑हीत॒ इत्यु॑पया॒मऽगृ॑हीतः। अ॒सि॒। इन्द्रा॑य। त्वा॒। षो॒ड॒शिने॑। ए॒षः। ते॒। योनिः॑। इन्द्रा॑य। त्वा॒। षो॒ड॒शिने॑ ॥३४॥


    स्वर रहित मन्त्र

    युक्ष्वा हि केशिना हरी वृषणा कक्ष्यप्रा । अथा न इन्द्र सोमपा गिरामुपश्रुतिञ्चर । उपयामगृहीतोसीन्द्राय त्वा षोडशिने ऽएष ते योनिरिन्द्राय त्वा षोडशिने ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    युक्ष्व। हि। केशिना। हरीऽइति हरी। वृषणा। कक्ष्यप्रेति कक्ष्यऽप्रा। अथ। नः। इन्द्र। सोमपा इति सोमऽपाः। गिराम्। उपश्रुतिमित्युपऽश्रुतिम्। चर। उपयामगृहीत इत्युपयामऽगृहीतः। असि। इन्द्राय। त्वा। षोडशिने। एषः। ते। योनिः। इन्द्राय। त्वा। षोडशिने॥३४॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 8; मन्त्र » 34
    Acknowledgment

    भावार्थ -

    है ( इन्द्र ) इन्द्र ऐश्वर्यवन् ! राजन् ! तू ( वृषणा ) वीर्यवान् वर्षणशील, ( केशिनौ) उत्तम केशों वाले ( कक्ष्यप्रा ) बगल में बंधने की पेटी से भरे पूरे, कसे कसाये, ( हरी ) दो अश्वों को अपने रथ में ( युंक्ष्व ) जोड़। उसी प्रकार अपने रमणीय राष्ट्र में ( कक्ष्यप्रा ) एक दूसरे के कक्ष्य अर्थात् दायें बांयें पार्श्वों के पूर्ण करने वाले (वृषणा) वीर्य सेचन में समर्थ ( हरी ) परस्पर के चित्तहारी ( केशिनौ ) उत्तम प्रसाधित केशवान्, सुरूप स्त्री पुरुष रूप जोड़ों को गृहस्थ कार्य में (युंक्ष्व ) नियुक्त कर। तू ( सोमपाः ) सोम= राष्ट्र का पालक होकर (नः) हमारी ( उपश्रुतिम् ) स्पष्ट सुनी जाने वाली ( गिराम् ) वाणी को प्राप्त कर जान। (उपयामगृहीतः असि० इत्यादि) पूर्ववत् ॥ शत० ४ । ५ । ३ ।१० ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर -

    मधुच्छन्दा ऋषिः । षोडशी इन्द्रो देवता । ( २ ) विराडार्ष्युनुष्टुप् । गान्धारः 1 ( २ ) विराडार्ष्यु॑ष्णिक् ऋषभः ॥ 

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top