यजुर्वेद - अध्याय 28/ मन्त्र 30
ऋषिः - सरस्वत्यृषिः
देवता - अश्विनौ देवते
छन्दः - भुरिक् शक्वरी
स्वरः - धैवतः
2
होता॑ यक्ष॒त्प्रचे॑तसा दे॒वाना॑मुत्त॒मं यशो॒ होता॑रा॒ दैव्या॑ क॒वी स॒युजेन्द्रं॑ वयो॒धस॑म्। जग॑तीं॒ छन्द॑ऽ इन्द्रि॒यम॑न॒ड्वाहं॒ गां वयो॒ दध॑द् वी॒तामाज्य॑स्य॒ होत॒र्यज॑॥३०॥
स्वर सहित पद पाठहोता॑। य॒क्ष॒त्। प्रचे॑त॒सेति॒ प्रऽचे॑तसा। दे॒वाना॑म्। उ॒त्त॒ममित्यु॑त्ऽत॒मम्। यशः॑। होता॑रा। दैव्या॑। क॒वीऽऽइति॑ क॒वी। स॒युजेति॑ स॒ऽयुजा॑। इन्द्र॑म्। व॒यो॒धस॒मिति॑ वयः॒ऽधस॑म्। जग॑तीम्। छन्दः॑। इ॒न्द्रि॒यम्। अ॒न॒ड्वाह॑म्। गाम्। वयः॑। दध॑त्। वी॒ताम्। आज्य॑स्य। होतः॑। यज॑ ॥३० ॥
स्वर रहित मन्त्र
होता यक्षत्प्रचेतसा देवानामुत्तमँ यशो होतारा दैव्या कवी सयुजेन्द्रँ वयोधसम् । जगतीञ्छन्दऽइन्द्रियमनड्वाहंङ्गाँवयो दधद्वीतामाज्यस्य होतर्यज ॥
स्वर रहित पद पाठ
होता। यक्षत्। प्रचेतसेति प्रऽचेतसा। देवानाम्। उत्तममित्युत्ऽतमम्। यशः। होतारा। दैव्या। कवीऽऽइति कवी। सयुजेति सऽयुजा। इन्द्रम्। वयोधसमिति वयःऽधसम्। जगतीम्। छन्दः। इन्द्रियम्। अनड्वाहम्। गाम्। वयः। दधत्। वीताम्। आज्यस्य। होतः। यज॥३०॥
विषय - पुन्हा, तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (होतः) दान देणार्या मनुष्या ज्याप्रमाणे (देवानाम) विद्वज्जनांचे साथी (वा नातेदार) (प्रचेतसा) उत्कृष्ट विज्ञानवान असतात (सयुजा) सहकार्य करणारे व ऐक्य ठेवणारे आणि (दैव्या) उत्तम कार्यांमधे साथ देणारे (होतारा) तसेच दाता (कवी) बुद्धिमान, अध्ययन-अध्यापन व ऐकणारे-ऐकवणारे असतात आणि (उत्तमम्) (यशः) उत्तम यश प्राप्त करणारे असतात वा असावेत, (तसे तुम्हीही व्हा) ते लोक (वयोधसम्) अभीष्ट सुखाचे धारक (इन्द्रम्) उत्तम ऐश्वर्य प्राप्त करणारे असावेत (तसे तुम्हीही व्हा) ते विद्वान (जगततीम्) छन्दः) जगती छंदाद्वारे (वयः) विज्ञान आणि (इन्द्रियम्) धन तसेच (अनड्वाहम्) गाडी चालविणारे (गाम्) बैल (वीताम्) प्राप्त करतात. त्याप्रमाणे तुम्हीही करा. (होता) एक ग्रहण कर्ता मनुष्य, (आज्यस्य) ज्ञातव्य वा आवश्यक पदार्थ (दधत्) धारण करीत (यक्षत्) वरील सर्व पदार्थ प्राप्त करतो, तसे हे विद्वान दाता, तुम्हीही प्राप्त करा ॥30॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. जर मनुष्य पुरुषार्थ करतील, तर विद्या, किर्ती आणि धन प्राप्त करून ते समाजात सर्वमान्य वा आदरणीय होतील. ॥30
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal