यजुर्वेद - अध्याय 33/ मन्त्र 6
ऋषिः - कुत्स ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - भुरिक् पङ्क्तिः
स्वरः - पञ्चमः
0
अ॒यमि॒ह प्र॑थ॒मो धा॑यि धा॒तृभि॒र्होता॒ यजि॑ष्ठोऽअध्व॒रेष्वीड्यः॑।यमप्न॑वानो॒ भृग॑वो विरुरु॒चुर्वने॑षु चि॒त्रं वि॒भ्वं वि॒शेवि॑शे॥६॥
स्वर सहित पद पाठअ॒यम्। इ॒ह। प्र॒थ॒मः। धा॒यि॒। धा॒तृभि॒रिति॑ धा॒तृऽभिः॑। होता॑। यजि॑ष्ठः। अ॒ध्व॒रेषु॑। ईड्यः॑ ॥ यम्। अप्न॑वानः। भृग॑वः। वि॒रु॒रु॒चुरिति॑ विऽरुरु॒चुः। वने॑षु। चि॒त्रम्। वि॒भ्व᳖मिति॑ वि॒भ्व᳖म्। वि॒शवि॑शे॒ इति॑ वि॒शेऽवि॑शे ॥६ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अयमिह प्रथमो धायि धातृभिर्हाता यजिष्ठोऽअध्वरेष्वीड्यः । यमप्नवानो भृगवो विरुरुचुर्वनेषु चित्रँविभ्वँविशेविशे ॥
स्वर रहित पद पाठ
अयम्। इह। प्रथमः। धायि। धातृभिरिति धातृऽभिः। होता। यजिष्ठः। अध्वरेषु। ईड्यः॥ यम्। अप्नवानः। भृगवः। विरुरुचुरिति विऽरुरुचुः। वनेषु। चित्रम्। विभ्वमिति विभ्वम्। विशविशे इति विशेऽविशे॥६॥
विषय - विद्वानांनी काय केले पाहिजे. याविषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ -हे मनुष्यांनो, (धातृभिः) धारण वा उपयोग करणारे लोक (इह) या संसारात (विशे विशे) आपल्या प्रजेसाठी म्हणजे सातानासाठी (अयम्) या (प्रथमः) सर्वत्र विस्तारित आणि (होता) सुखदाता (अग्नीला, विद्युतरूप शक्तीला उपयोगात आणतात) तो अग्नी, विद्यूत (यजिष्ठः) सर्वांना अत्यंत जवळ असणारा वा सर्वाना एकत्र आणणारा असून (अध्वरेषु) दैनिदिन व्यवहारासाठी (ईडचः) आवश्यक व कामना करण्यास योग्य आहे. तो (धायि) सांसारिक कामांसाठी धारण वा वापरात आणला जातो. तसेच (भृगवः) पूर्ण दिश्चित ज्ञान असणारे (अप्नवानः) संतानसह शिष्यगण (यम्) ज्या अग्नीला (वनेषु) वनांत वा सूर्यकिरणात (चित्रम्) अद्भुत गुण, कर्म, स्वभाव असणार्या (विभ्वम्) व्यापक विद्युतरूप अभ्नीला (विरुरुचुः) विशेषत्वाने (प्रकाश व ऊर्जेसाठी) प्रदीप्त करतात. हे मनुष्यांनो, आम्हा (वैज्ञानिकांप्रमाणे) तुम्ही देखील त्या विद्युदग्नीला धारण करा वा त्याचा उपयोग करा ॥6॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. जे विद्वान (वैमानिक वा तंत्रज्ञ या जगात विद्युत विद्या जाणतात, ते आपल्या प्रजेला सर्व सुख-सोयी देण्यात समर्थ होतात. ॥6॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal