English
अथर्ववेद - काण्ड 9/ सूक्त 4/ मन्त्र 22
पि॒शङ्ग॑रूपो नभ॒सो व॑यो॒धा ऐ॒न्द्रः शुष्मो॑ वि॒श्वरू॑पो न॒ आग॑न्। आयु॑र॒स्मभ्यं॒ दध॑त्प्र॒जां च॑ रा॒यश्च॒ पोषै॑र॒भि नः॑ सचताम् ॥
स्वर सहित पद पाठपि॒शङ्ग॑ऽरूप: । न॒भ॒स: । व॒य॒:ऽधा: । ऐ॒न्द्र: । शुष्म॑: । वि॒श्वऽरू॑प: । न॒: । आ । अ॒ग॒न् । आयु॑: । अ॒स्मभ्य॑म् । दध॑त् । प्र॒ऽजाम् । च॒ । रा॒य: । च॒ । पोषै॑: । अ॒भि । न॒: । स॒च॒ता॒म् ॥४.२३॥
स्वर रहित मन्त्र
पिशङ्गरूपो नभसो वयोधा ऐन्द्रः शुष्मो विश्वरूपो न आगन्। आयुरस्मभ्यं दधत्प्रजां च रायश्च पोषैरभि नः सचताम् ॥
स्वर रहित पद पाठपिशङ्गऽरूप: । नभस: । वय:ऽधा: । ऐन्द्र: । शुष्म: । विश्वऽरूप: । न: । आ । अगन् । आयु: । अस्मभ्यम् । दधत् । प्रऽजाम् । च । राय: । च । पोषै: । अभि । न: । सचताम् ॥४.२३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 9; सूक्त » 4; मन्त्र » 22
भाषार्थ -
(पिशङ्गरूपः) पीतवर्णी-सूर्य को रूप देने वाला, (नभसः) अन्तरिक्षस्थ मेघ से (वयोधाः) अन्नपोषक, (ऐन्द्रः शुष्मः) विद्युत् सदृश बलस्वरूप, (विश्वरूपः) विश्व को रूप देने वाला [ऋषभ परमेश्वर] (नः) हमें (आगन्) प्राप्त हुआ है। (अस्मभ्यम्) हमारे लिये (आयुः प्रजां च) आयु और सन्तान (दधत्) देता हुआ, (रायः च पोषैः) सम्पत्तियों की पुष्टियों के साथ, (नः अभि सचताम्) हमारे साथ घनिष्ठ सम्बन्ध वाला हो।
टिप्पणी -
[पिशङ्गः— पीतवर्ण वाला, हिरण्यसदृश रूपवाला काञ्चन सदृश (६।३२।२ अथर्व० सायण) [सूर्य]। नभस्=मेघ, उदक, तथा वर्षा ऋतु (आप्टे)। "वयः अन्ननाम (निघं० २।७)। “शुष्मम् बलनाम" (निघं० २।९)। सचताम् = षच समवाये (भ्वादिः)।]