यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 52
ऋषिः - अप्रतिरथ ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - निचृदार्ष्यनुस्टुप्
स्वरः - गान्धारः
4
यस्य॑ कु॒र्मो गृ॒हे ह॒विस्तम॑ग्ने वर्द्धया॒ त्वम्। तस्मै॑ दे॒वाऽअधि॑ब्रुवन्न॒यं च॒ ब्रह्म॑ण॒स्पतिः॑॥५२॥
स्वर सहित पद पाठयस्य॑। कु॒र्मः। गृ॒हे। ह॒विः। तम्। अ॒ग्ने॒। व॒र्द्ध॒य॒। त्वम्। तस्मै॑। दे॒वाः। अधि॑। ब्रु॒व॒न्। अ॒यम्। च॒। ब्रह्म॑णः। पतिः॑ ॥५२ ॥
स्वर रहित मन्त्र
यसय कुर्मा गृहे हविस्तमग्ने वर्धया त्वम् । तस्मै देवा अधि ब्रवन्नयञ्च ब्रह्मणस्पतिः ॥
स्वर रहित पद पाठ
यस्य। कुर्मः। गृहे। हविः। तम्। अग्ने। वर्द्धय। त्वम्। तस्मै। देवाः। अधि। ब्रुवन्। अयम्। च। ब्रह्मणः। पतिः॥५२॥
विषय - राजा का कर्तव्य ।
भावार्थ -
( वयम् ) हम लोग ( यस्य गृहे ) जिसके घर में या जिसके शासन में रह कर ( हविः कुर्मः ) 'हवि' अन्न आदि पदार्थों आदान के प्रदान योग्य कर्मों को उत्पन्न करते हैं है ( अग्नेः ) अग्रणी नायक ! ( त्वम् ) तू ( तम् ) उसको ( वर्धय ) बढ़ा । ( देवाः ) विद्वान् और विजिगीषु जन भी ( तस्मै ) उसको ही ( अधिब्रुवन् ) कहें कि ( अयं च ) यह ही ( ब्रह्मणः पतिः ) महान् बल, वीर्य या वेद या ब्रह्म, अन्न का पालक स्वामी अन्नदाता है । अथवा - ( देवाः ब्रह्मणस्पतिः च तस्मै अधिब्रुवन् ) विद्वान् पुरुष विद्वानों का भी पालक, वेदवित् पुरुष ( तस्मै अधिब्रुवन् ) उसको सर्वोच्च होने का उपदेश करें ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - अग्निर्देवता । निचृदार्ष्यनुष्टुप् । गान्धारः ॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal