Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 86
    ऋषिः - सप्तऋषय ऋषयः देवता - मरुतो देवताः छन्दः - निचृच्छक्वरी स्वरः - धैवतः
    4

    इन्द्रं॒ दैवी॒र्विशो॑ म॒रुतोऽनु॑वर्त्मानोऽभव॒न् यथेन्द्रं॒ दैवी॒र्विशो॑ म॒रुतोऽनु॑वर्त्मा॒नोऽभ॑वन्। ए॒वमि॒मं यज॑मानं॒ दैवी॑श्च॒ विशो॑ मानु॒षीश्चानु॑वर्त्मानो भवन्तु॥८६॥

    स्वर सहित पद पाठ

    इन्द्र॑म्। दैवीः॑। विशः॑। म॒रुतः॑। अनु॑वर्त्मान॒ इत्यनु॑ऽवर्त्मानः। अ॒भ॒व॒न्। यथा॑। इन्द्र॑म्। दैवीः॑। विशः॑। म॒रुतः॑। अ॒नु॑वर्त्मान॒ इत्यनु॑ऽवर्त्मानः। अ॒भ॒व॒न्। ए॒वम्। इ॒मम्। यज॑मानम्। दैवीः॑। च॒। विशः॑। मा॒नु॒षीः। च॒। अनु॑वर्त्मान॒ इत्यनु॑ऽवर्त्मानः। भ॒व॒न्तु॒ ॥८६ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    इन्द्रन्दैवीर्विशो मरुतोनुवर्त्मानो भवन्यथेन्द्रन्दैवीर्विशो मरुतोनुवर्त्मानोभवन् । एवमिमँयजमानन्दैवीश्च विशो मानुषीश्चानुवर्त्मानो भवन्तु ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    इन्द्रम्। दैवीः। विशः। मरुतः। अनुवर्त्मान इत्यनुऽवर्त्मानः। अभवन्। यथा। इन्द्रम्। दैवीः। विशः। मरुतः। अनुवर्त्मान इत्यनुऽवर्त्मानः। अभवन्। एवम्। इमम्। यजमानम्। दैवीः। च। विशः। मानुषीः। च। अनुवर्त्मान इत्यनुऽवर्त्मानः। भवन्तु॥८६॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 17; मन्त्र » 86
    Acknowledgment

    भावार्थ -
    ( दैवी: विश: ) विद्वान् लोगों की प्रजाएं ( इन्द्रम् ) ऐश्वर्यवान् धार्मिक राजा के और ( मरुतः ) शत्रुओं को मारने वाली सेनाएं (इन्द्रम् ) शत्रुओं के गढ़विदारक इन्द्र सेनापति के ( अनु वर्त्मानः ) पीछे २ रास्ता चलने वाले होते हैं । ( यथा ) जिस प्रकार से ( दैवी: विश: ) देव, दर्शनशील आत्मा के भीतर प्रविष्ट प्राण आदि प्रजाएं ( मरुतः ) और प्राण गण ( इन्दम् अनुवर्त्मानः ) 'इन्द' आत्मा के पीछे चलने वाले होते हैं ( एवम् ) इसी प्रकार ( इमं यजमानम् ) इस अन्न, आजीविका, वेतन और मान आदि के देने वाले राजा के ( दैवीः च ) विद्वानों और ( मानुषी: च ) साधारण मनुष्यों की प्रजाएं भी ( अनुवर्त्मानो भवन्तु ) पीछे २ रास्ता चलने वाली हों ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - मरुतो देवताः । निचृत् शक्वरी । धैवतः॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top