Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 19/ मन्त्र 37
    ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः देवता - सरस्वती देवता छन्दः - भुरिगष्टिः स्वरः - मध्यमः
    0

    पु॒नन्तु॑ मा पि॒तरः॑ सो॒म्यासः॑ पु॒नन्तु॑ मा पिताम॒हाः पु॒नन्तु॒ प्रपि॑तामहाः। प॒वित्रे॑ण श॒तायु॑षा। पु॒नन्तु॑ मा पिताम॒हाः पु॒नन्तु॒ प्रपि॑तामहाः। प॒वित्रे॑ण श॒तायु॑षा विश्व॒मायु॒र्व्यश्नवै॥३७॥

    स्वर सहित पद पाठ

    पु॒नन्तु॑। मा॒। पि॒तरः॑। सो॒म्यासः॑। पु॒नन्तु॑। मा॒। पि॒ता॒म॒हाः। पु॒नन्तु॑। प्रपि॑तामहा॒ इति॒ प्रऽपि॑तामहाः। प॒वित्रे॑ण। श॒तायु॒षेति॑ श॒तऽआ॑युषा। पु॒नन्तु॑। मा॒। पि॒ता॒म॒हाः। पु॒नन्तु॑। प्रपि॑तामहा॒ इति॒ प्रऽपि॑तामहाः। प॒वित्रे॑ण। श॒तायु॒षेति॑ श॒तऽआ॑युषा। विश्व॑म्। आयुः॑। वि। अ॒श्न॒वै॒ ॥३७ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    पुनन्तु मा पितरः सोम्यासः पुनन्तु मा पितामहाः । पुनन्तु प्रपितामहाः पवित्रेण शतायुषा । पुनन्तु मा पितामहाः सोम्यासः पुनन्तु प्रपितामहाः । पवित्रेण शतायुषा विश्वमायुर्व्यश्नवै ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    पुनन्तु। मा। पितरः। सोम्यासः। पुनन्तु। मा। पितामहाः। पुनन्तु। प्रपितामहा इति प्रऽपितामहाः। पवित्रेण। शतायुषेति शतऽआयुषा। पुनन्तु। मा। पितामहाः। पुनन्तु। प्रपितामहा इति प्रऽपितामहाः। पवित्रेण। शतायुषेति शतऽआयुषा। विश्वम्। आयुः। वि। अश्नवै॥३७॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 19; मन्त्र » 37
    Acknowledgment

    पदार्थ -
    १. गतमन्त्र के अनुसार पितृश्राद्ध करनेवाला प्रार्थना करता है कि (मा) = मुझे (सोम्यासः) = अत्यन्त सौम्य - शान्त स्वभाववाले (पितर:) = ये पिता (पुनन्तु) = पवित्र करें। उनके जीवन की सौम्यता मेरे जीवन को भी सौम्य बनाए । (मा) = मुझे (पितामहाः) = पितामह (पुनन्तु) = पवित्र करें और (प्रपितामहाः) = प्रपितामह भी (पुनन्तु) = मेरे जीवन को पापशून्य बनाएँ। मुझे ये सब (शतायुषा) = सौ वर्ष के जीवन को देनेवाले (पवित्रेण) = जीवन को पवित्र करने के साधनभूत ज्ञान से पवित्र कर दें । २. (शतायुषा पवित्रेण) = सौ वर्ष का आयुष्य देनेवाले पवित्रीकरण के साधनभूत ज्ञान से (मा) = मुझे (पितामहाः) = पितामह (पुनन्तु) = पवित्र करें और (प्रपितामहाः पुनन्तु) = प्रपितामह पवित्र करें, जिससे विश्वम् पूर्ण आयु-जीवन को व्यश्नवै मैं विशेषरूप से प्राप्त करनेवाला बनूँ। मेरा शरीर, मन व मस्तिष्क सभी स्वस्थ हों। यह होगा तभी जब मैं पवित्र बनूँगा, अतः ये पितर मुझे अपने उपदेशों व सौम्य जीवनों की क्रियात्मक प्रेरणाओं से पवित्र कर दें। मेरा जीवन शुद्ध हो और मैं शतायु बनूँ ।

    भावार्थ - भावार्थ- मैं पितरों की प्रेरणाओं से व उनके आचरण से अपने जीवन को शुद्ध बनाऊँ तथा शुद्ध जीवनवाला बनकर पूरे सौ वर्ष तक चलनेवाला बनूँ। 'पवित्रशतायुष्य' ही मेरा ध्येय हो ।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top