English
यजुर्वेद - अध्याय 20/ मन्त्र 60
ऋषिः - विदर्भिर्ऋषिः
देवता - अश्विसरस्वतीन्द्रा देवताः
छन्दः - अनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
1
क॒व॒ष्यो न व्यच॑स्वतीर॒श्विभ्यां॒ न दुरो॒ दिशः॑।इन्द्रो॒ न रोद॑सीऽउ॒भे दु॒हे कामा॒न्त्सर॑स्वती॥६०॥
स्वर सहित पद पाठक॒व॒ष्यः᳕। न। व्यच॑स्वतीः। अ॒श्विभ्या॒मित्य॒श्विऽभ्या॑म्। न। दुरः॑। दिशः॑। इन्द्रः॑। न। रोद॑सी॒ऽइति॒ रोद॑सी। उ॒भेऽइत्यु॒भे। दु॒हे। कामा॑न्। सर॑स्वती ॥६० ॥
स्वर रहित मन्त्र
कवष्यो न व्यचस्वतीरश्विभ्यान्न दुरो दिशः । इन्द्रो न रोदसी उभे दुहे कामान्त्सरस्वती॥
स्वर रहित पद पाठ
कवष्यः। न। व्यचस्वतीः। अश्विभ्यामित्यश्विऽभ्याम्। न। दुरः। दिशः। इन्द्रः। न। रोदसीऽइति रोदसी। उभेऽइत्युभे। दुहे। कामान्। सरस्वती॥६०॥
विषय - अता विद्वज्जनां विषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - मी (सरस्वती) एक श्रेष्ठ ज्ञानवती (गृहस्थ) स्त्री (न) ज्याप्रमाणे (इन्द्रः) विद्युत (अंधकाराचा नाश करते, तद्वत आणि (न) ज्याप्रमाणे (अश्विभ्याम्‌) सूर्य आणि चंद्रमा (अंधकार दूर करून) (कवष्यः) अत्यंत प्रशंसनीय (दिशांना (दुरः) घराच्या द्वारांना (वा अंतर्भागांना) (न) वा ज्याप्रमाणे ते (उभे) सूर्यचंद्र (रोदसी) आकाशाला व पृथ्वीला (उजळून टाकतात, (न) तद्वत मी (एक गृहस्थ स्त्री) (कामान्) आपल्या सर्व कामना (दुहे) पूर्ण करते (वाटेत येणाऱ्या संकटांना दूर सारून घराला ऐश्वर्य आणि समाधानाने भरते, असा विश्वास माझ्या हृदयात आहे) ॥60॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात उपमा अलंकार आहे. ज्याप्रमाणे विद्युत, सूर्य आणि चंद्र यांच्या साहाय्याने घर-द्वाराचा अंधार दूर करते आणि ज्याप्रमाणे ती विद्युत आणि प्रकाश आपल्या शक्तीद्वारा व प्रकाशाद्वारे धारण करीत आहे तद्वत एक हुशार ज्ञानवती स्त्री पुरुषार्थाने आपल्या सर्व इच्छा पूर्ण करते (वा करू शकते) ॥60॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal